यूपीएससी (UPSC) परीक्षेची संपूर्ण माहिती मराठीत/ UPSC Exam Information In Marathi

Table of Contents

यूपीएससी म्हणजे काय? (What is UPSC?)

यूपीएससी म्हणजे केंद्रीय लोकसेवा आयोग (Union Public Service Commission). ही भारतातील एक संवैधानिक संस्था आहे. या संस्थेची स्थापना 1 ऑक्टोबर, 1926 रोजी झाली होती आणि भारतीय संविधानाने या संस्थेला मान्यता दिली आहे.

यूपीएससी (UPSC)चे कार्य काय ? (What is the function of UPSC?)

भरती प्रक्रिया– यूपीएससी देशातील उच्च पदांसाठी उमेदवारांची निवड करते. यात भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS), भारतीय परराष्ट्र सेवा (IFS), भारतीय पोलीस सेवा (IPS) आणि इतर अनेक महत्त्वाच्या सेवांचा समावेश आहे.
परीक्षा आयोजन– यूपीएससी दरवर्षी या उच्च पदांसाठी परीक्षा आयोजित करते. ही परीक्षा भारतातील सर्वात कठीण आणि प्रतिष्ठित परीक्षा मानली जाते.
निवड प्रक्रिया– यूपीएससी परीक्षेत उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांची मुलाखत घेऊन अंतिम निवड केली जाते.

यूपीएससीचे महत्त्व (Importance of UPSC)

देशसेवा– यूपीएससीद्वारे निवडलेले अधिकारी देशाच्या विकासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
प्रतिष्ठा– यूपीएससीची परीक्षा उत्तीर्ण करणे हे भारतातील सर्वात मोठे यशांपैकी एक मानले जाते.
करिअरच्या संधी– UPSC द्वारे निवडलेले अधिकारी उच्च जीवनमान आणि करिअरच्या अनेक संधींचा आनंद घेतात.

यूपीएससी किंवा केंद्रीय लोकसेवा आयोग ही भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित आणि आव्हानात्मक स्पर्धा परीक्षा आहे. ही परीक्षा देशभरातील हुशार आणि महत्वाकांक्षी तरुणांना देशाच्या विविध नागरी सेवांमध्ये प्रवेश करण्याची संधी देते.

यूपीएससी परीक्षेचे तीन टप्पे आहेत (Three Phases of UPSC Exam)

पूर्व परीक्षा (Prelims)– हा पहिला टप्पा आहे, ज्यामध्ये दोन पेपर असतात – सामान्य अध्ययन पेपर I आणि सामान्य अध्ययन पेपर II (सिव्हिल सेवा अभिरुची चाचणी किंवा CSAT). ही परीक्षा वस्तुनिष्ठ (objective) असते आणि उमेदवारांची मूलभूत ज्ञान आणि विश्लेषणात्मक कौशल्ये तपासते.
मुख्य परीक्षा (Mains)– जर तुम्ही पूर्व परीक्षा उत्तीर्ण केली तर तुम्हाला मुख्य परीक्षेला बसावे लागेल. या टप्प्यात नऊ पेपर असतात, ज्यात निबंध, सामान्य अध्ययन, वैकल्पिक विषय आणि इंग्रजी लेखन यांचा समावेश होतो. ही परीक्षा वर्णनात्मक असते आणि उमेदवारांचे लेखन कौशल्य, विस्तृत ज्ञान आणि विचार करण्याची क्षमता तपासते.
व्यक्तिमत्त्व चाचणी (Interview)– मुख्य परीक्षेत उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांना मुलाखतीसाठी बोलावले जाते. ही मुलाखत उमेदवारांच्या व्यक्तिमत्वाची चाचणी घेण्यासाठी आहे आणि त्यांची सामान्य जाणीव, सामाजिक कौशल्ये आणि नेतृत्व क्षमता तपासते.

यूपीएससी परीक्षेत यश मिळवणे आव्हानात्मक असले तरी अशक्य नाही. जर तुम्ही कठोर परिश्रम केले आणि योग्य मार्गदर्शन घेतले तर तुम्ही नक्कीच तुमचे स्वप्न साकार करू शकता.

UPSC परीक्षा देण्यासाठी पात्रता (Eligibility to appear in UPSC Exam)

युनियन पब्लिक सर्विस कमिशन (UPSC) ही भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित परीक्षा घेणारी संस्था आहे. या परीक्षेतून देशातील विविध मंत्रालयांमधील उच्च पदांसाठी उमेदवारांची निवड केली जाते.

UPSC परीक्षा देण्यासाठी काही विशिष्ट पात्रतेची पूर्ती करणे आवश्यक असते.

सामान्य पात्रता

भारतीय नागरिकत्व– उमेदवार भारतीय नागरिक असला पाहिजे.
शैक्षणिक पात्रता– बहुतेक पदांसाठी पदवीची शैक्षणिक पात्रता आवश्यक असते. काही विशिष्ट पदांसाठी पदव्युत्तर किंवा तत्सम शैक्षणिक पात्रता आवश्यक असू शकते.
वयोमर्यादा– विविध पदांसाठी वयोमर्यादा वेगवेगळी असते. सामान्यतः कमीतकमी 21 ते 32 वर्षे इतकी वयोमर्यादा असते. मात्र, आरक्षित वर्गासाठी वयोमर्यादेत शिथिलता दिली जाते.
शारीरिक सुस्थिती– काही पदांसाठी शारीरिक सुस्थितीचे प्रमाणपत्र आवश्यक असते.
अन्य पात्रता– काही विशिष्ट पदांसाठी अतिरिक्त पात्रता आवश्यक असू शकते, जसे की संगणक ज्ञान, चालक लायसन्स इ.

महत्त्वाची नोट

विभिन्न पदांसाठी पात्रता– UPSC द्वारे विविध पदांसाठी परीक्षा घेतली जाते. प्रत्येक पदासाठी पात्रता वेगवेगळी असू शकते. त्यामुळी, कोणत्या पदासाठी तुम्ही अर्ज करत आहात, त्यानुसार पात्रताची माहिती काळजीपूर्वक वाचा.
नोटिफिकेशन– UPSC परीक्षेची नोटिफिकेशन काळजीपूर्वक वाचा. यामध्ये परीक्षेची तारीख, पात्रता, परीक्षा पद्धती, फी इत्यादी सर्व माहिती दिली जाते.
अधिकृत वेबसाइट– UPSC च्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन तुम्हाला सर्व अद्ययावत माहिती मिळू शकते.

UPSC साठी अर्ज कसा करावा? (How to Apply for UPSC?)

UPSC (संघ लोकसेवा आयोग) ही भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित परीक्षा घेणारी संस्था आहे. या परीक्षेच्या माध्यमातून देशातील विविध सरकारी सेवांमध्ये भरती केली जाते.

UPSC साठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया–

UPSC ची अधिकृत वेबसाइट भेटा– सर्वप्रथम, UPSC ची अधिकृत वेबसाइट भेटा. येथे तुम्हाला नवीनतम अधिसूचना, अर्ज फॉर्म आणि इतर महत्त्वपूर्ण माहिती मिळेल.
नोटिफिकेशन काळजीपूर्वक वाचा– कोणती परीक्षा द्यायची आहे, याची निवड करून त्या परीक्षेची अधिसूचना काळजीपूर्वक वाचा. यात अर्ज करण्याची मुदत, पात्रता, फी, परीक्षा केंद्र इत्यादी सर्व महत्त्वपूर्ण माहिती असते.
ऑनलाइन अर्ज फॉर्म भरून द्या– अधिसूचनेनुसार ऑनलाइन अर्ज फॉर्म भरून द्या. फॉर्म भरताना सर्व माहिती अचूकपणे भरा.
फोटो आणि स्वाक्षरी अपलोड करा– निर्धारित आकाराचे आणि स्वरूपाचे फोटो आणि स्वाक्षरी अपलोड करा.
फी भरून द्या– ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन पद्धतीने परीक्षा फी भरा.
अर्ज सबमिट करा– सर्व माहिती भरून आणि फी भरल्यानंतर अर्ज सबमिट करा.
अर्ज प्रिंट करून ठेवा– अर्जाची एक प्रत प्रिंट करून सुरक्षित ठेवा.

महत्त्वाच्या गोष्टी–

पात्रता– अर्ज करण्यापूर्वी तुम्ही परीक्षेची पात्रता निकष पूर्ण करता का, हे पाहणे आवश्यक आहे.
अर्ज करण्याची मुदत– अर्ज करण्याची मुदत चुकवू नका.
सर्व कागदपत्रे तयार ठेवा– अर्जासोबत आवश्यक असलेली सर्व कागदपत्रे तयार ठेवा.
अर्ज फॉर्म काळजीपूर्वक तपासा– अर्ज फॉर्म सबमिट करण्यापूर्वी एकदा पुन्हा सर्व माहिती तपासून घ्या.
एडमिट कार्ड डाउनलोड करा– परीक्षेच्या काही दिवसांपूर्वी तुमचे एडमिट कार्ड डाउनलोड करा.

अधिक माहितीसाठी UPSC च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.– https://upsc.gov.in/

नोट– UPSC परीक्षेची प्रक्रिया कालांतराने बदलू शकते. त्यामुळे, अर्ज करण्यापूर्वी नवीनतम अधिसूचना काळजीपूर्वक वाचा.

UPSC प्री मध्ये किती पेपर आहेत? (How many papers are there in UPSC Pre?)

यूपीएससी प्रीलिम्स (UPSC Prelims) परीक्षेत दोन पेपर असतात: पहिला सिव्हिल सेवा प्रारंभिक परीक्षा आणि दुसरा सिव्हिल सेवा प्रारंभिक परीक्षा (CSAT).

यूपीएससी (UPSC) प्रिलिम्स परीक्षेचे पॅटर्न (UPSC Prelims Exam Pattern)

परीक्षेचे स्वरूप: UPSC प्रिलिम्स परीक्षेत दोन पेपर असतात

सामान्य अभ्यास (General Studies) पेपर I:
- गुण: 200
- कालावधी: 2 तास
- स्वरूप: वस्तुनिष्ठ प्रश्न (मल्टिपल-चॉइस)
- अभ्यासक्रम: इतिहास, भूगोल, राजकारण, अर्थशास्त्र, पर्यावरण, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान आणि चालू घडामोडी यासह विविध विषयांचा समावेश आहे.

नागरी सेवा कौशल्य चाचणी (CSAT) पेपर II:
- गुण: 200
- कालावधी: 2 तास
- स्वरूप: वस्तुनिष्ठ प्रश्न (मल्टिपल-चॉइस)
- अभ्यासक्रम: समजून घेणे, तर्कशक्ती, विश्लेषणात्मक क्षमता आणि मूलभूत गणितीय क्षमता यांची चाचणी घेते.ही एक पात्रता परीक्षा आहे, म्हणजेच पुढील मुख्य परीक्षेत जाण्यासाठी तुम्हाला किमान 33% गुण मिळवणे आवश्यक आहे.

महत्वाचे मुद्दे–

नकारात्मक गुणांकन– दोन्ही पेपरमध्ये नकारात्मक गुणांकन असते, म्हणून फक्त तुम्हाला खात्री असलेल्या प्रश्नांचाच प्रयत्न करा.
कट-ऑफ– UPSC प्रत्येक पेपरसाठी कट-ऑफ गुण ठरवते. दोन्ही पेपरमध्ये कट-ऑफ क्लियर करणाऱ्या उमेदवारांनाच मुख्य परीक्षेसाठी पात्र ठरवले जाते.
परीक्षा तारीख– UPSC प्रिलिम्स परीक्षा सामान्यत: दरवर्षी मे किंवा जून महिन्यात आयोजित केली जाते.
अर्ज प्रक्रिया– UPSC CSE साठी अर्ज प्रक्रिया सामान्यत: फेब्रुवारी महिन्यात सुरू होते आणि अधिसूचना फेब्रुवारी महिन्यात प्रकाशित होते.

UPSC तयारी टिप्स–

अभ्यासक्रम समजून घ्या– दोन्ही पेपरसाठीचा अभ्यासक्रम काळजीपूर्वक वाचा आणि लक्ष केंद्रित करण्याची प्रमुख क्षेत्रे ओळखा.
एक मजबूत पाया तयार करा– इतिहास, भूगोल, राजकारण आणि अर्थशास्त्र या विषयांमध्ये मजबूत पाया तयार करा.
नियमितपणे सराव करा- गेल्या वर्षांच्या प्रश्नपत्रिका सोडवा आणि परीक्षेच्या पॅटर्न आणि वेळ व्यवस्थापनाशी परिचित होण्यासाठी मॉक टेस्टचा सराव करा.
चालू घडामोडींशी अद्ययावत रहा– वर्तमान घडामोडींशी अद्ययावत राहण्यासाठी वृत्तपत्रे, मासिके आणि ऑनलाइन बातमी स्त्रोत वाचा.
संकल्पनात्मक स्पष्टतेवर लक्ष केंद्रित करा– केवळ तथ्ये लक्षात ठेवण्याऐवजी विषयांमागच्या संकल्पना समजून घ्या.
वेळ व्यवस्थापन– तुमच्या तयारी दरम्यान परीक्षेच्या वेळेच्या व्यवस्थापनाचा सराव करा.

अधिक टिप्स–

कोचिंग संस्था जॉईन करा– संरचित मार्गदर्शन आणि मार्गदर्शकत्व मिळवण्यासाठी प्रतिष्ठित कोचिंग संस्थेत सामील व्हा.
अभ्यास साहित्य– मानक पाठ्यपुस्तके, कोचिंग नोट्स आणि ऑनलाइन संसाधने यासारखे विश्वसनीय अभ्यास साहित्य वापरा.
पुनरावृत्ती– माहिती लक्षात ठेवण्यासाठी नियमित पुनरावृत्ती करणे महत्त्वाचे आहे.
निरोगी राहा– सर्वोत्तम कामगिरी सुनिश्चित करण्यासाठी आपल्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याची काळजी घ्या.

या टिप्सचे पालन करून आणि सतत प्रयत्न करून, तुम्ही UPSC प्रिलिम्स परीक्षा उत्तीर्ण करण्याची आणि मुख्य परीक्षेच्या टप्प्यावर जाण्याची तुमची शक्यता वाढवू शकता.

UPSC प्रिलिम्स परीक्षा गुणांकन प्रक्रिया (UPSC Prelims Exam Marking Process)

UPSC प्रारंभिक परीक्षा दोन पेपरची असते – सामान्य अध्ययन पेपर I आणि सामान्य अध्ययन पेपर II (CSAT). या दोन्ही पेपरमध्ये गुण मिळवण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे-

सामान्य अध्ययन पेपर I

हा पेपर सामान्य अभ्यासावर आधारित असतो.
या पेपरमध्ये बहुपर्यायी प्रश्न असतात.
प्रत्येक बरोबर उत्तरासाठी +2 गुण दिले जातात.
प्रत्येक चुकीच्या उत्तरासाठी -0.66 गुण कापले जातात.
कोणताही प्रश्न सोडल्यास कोणतेही गुण कापले जात नाहीत.

कट-ऑफ मार्क्स– या पेपरमध्ये निश्चित केलेल्या कट-ऑफ मार्क्सपेक्षा जास्त गुण मिळवलेल्या उमेदवारांनाच मुख्य परीक्षेसाठी पात्र ठरवले जाते.
या पेपरमध्ये सामान्य ज्ञान, वर्तमान घडामोडी, इतिहास, भूगोल, अर्थशास्त्र, पर्यावरण, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान या विषयांवर प्रश्न विचारले जातात.

सामान्य अध्ययन पेपर II (CSAT)

हा पेपर सिव्हिल सेवा क्षमता परीक्षण (CSAT) वर आधारित असतो.
या पेपरमध्येही बहुपर्यायी प्रश्न असतात.
हा पेपर क्वालीफायिंग प्रकारचा (पात्रता परीक्षा) असतो.
या पेपरमध्ये 33% गुण मिळवणे आवश्यक असते.
या पेपरचे गुण अंतिम मेरिट लिस्टसाठी विचारात घेतले जात नाहीत.
या पेपरमध्ये तार्किक तर्कशक्ती, संख्यात्मक क्षमता, इंग्रजी भाषा समज आणि लेखन क्षमता यांची परीक्षा घेतली जाते.
नकारात्मक गुणांकन– या पेपरमध्येही प्रत्येक चुकीच्या उत्तरासाठी 1/3 गुण कापले जातात.

महत्त्वाची गोष्ट–

सामान्य अध्ययन पेपर I मध्ये मिळवलेले गुण मुख्य परीक्षेच्या अंतिम गुणवत्तेच्या यादीसाठी विचारात घेतले जातात.
सामान्य अध्ययन पेपर II (CSAT) फक्त पात्रता परीक्षा (qualifying examination) असल्याने त्याचे गुण मुख्य परीक्षेच्या अंतिम गुणवत्तेच्या यादीसाठी विचारात घेतले जात नाहीत.
निगेटिव्ह मार्किंगमुळे, अंदाजाने उत्तर देण्यापेक्षा प्रश्न सोडणे अधिक चांगले असू शकते.
पेपर I मध्ये अधिक गुण मिळवण्यावर भर द्या, कारण तो अंतिम मेरिट लिस्टसाठी निर्णायक ठरतो.

गुणांकन प्रक्रिया–

उत्तरपत्रिका स्कॅनिंग– परीक्षेच्या काही काळानंतर, तुमची उत्तरपत्रिका स्कॅन केली जाते.
ऑप्टिकल मार्क रिकग्निशन (OMR) तंत्रज्ञान– OMR तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने, तुमच्या उत्तरपत्रिकेतील उत्तरे संगणकाद्वारे वाचली जातात.
गुणांची गणना– प्रत्येक बरोबर उत्तरासाठी निश्चित गुण दिले जातात. चुकीच्या उत्तरासाठी नकारात्मक गुण कापले जातात.
अंतिम गुणसूची तयार करणे– सर्व पेपर्सच्या गुणांची बेरीज करून अंतिम गुणसूची तयार केली जाते.
मेरिट लिस्ट– अंतिम गुणसूचीच्या आधारे मेरिट लिस्ट तयार केली जाते.

अर्थात, UPSC प्रारंभिक परीक्षेत यश मिळवण्यासाठी दोन्ही पेपरमध्ये चांगले गुण मिळवणे आवश्यक आहे.

यूपीएससी मुख्य परीक्षेचे पॅटर्न (UPSC Main Exam Pattern)

यूपीएससी सिव्हिल सेवा मुख्य परीक्षा ही यूपीएससी परीक्षेचा दुसरा टप्पा आहे. या परीक्षेनंतरच उमेदवारांना आयएएस, आयपीएस, आयएफएस आणि इतर सिव्हिल सेवा पदांसाठी निवडण्याची प्रक्रिया सुरू होते.

UPSC मुख्य परीक्षेचा नमुना

पहिला टप्पा: लेखन परीक्षा (मेरिटसाठी)

Paper No.	Paper Name	Marks	Time
1	Essay	250	3 hours
2	General Studies – I (Indian Culture, History, Geography, Society)	250	3 hours
3	General Studies – II (Governance, Constitution, Polity, Social Justice, International Relations)	250	3 hours
4	General Studies – III (Technology, Economic Development, Biodiversity, Environment, Security Issues)	250	3 hours
5	General Studies – IV (Ethics, Integrity, Aptitude)	250	3 hours
6 & 7	Optional Subject (Paper I & II)	250 x 2 = 500	3 hours each

पहिल्या टप्प्यासाठी एकूण गुण: 1750

दुसरा टप्पा: भाषा पेपर्स (पात्रता परीक्षा) (Stage 2: Language Papers (Qualifying))

Paper No.	Paper Name	Marks	Time
Paper – A	Indian Language	300	3 hours
Paper – B	English Language	300	3 hours

दुसऱ्या टप्प्यासाठी एकूण गुण: 600

UPSC मुख्य परीक्षेसाठी एकूण गुण: 2350

परीक्षेचे स्वरूप–

एकूण पेपर्स : 9
पात्रता पेपर: 2 (भारतीय भाषा आणि इंग्रजी)
मुख्य पेपर: 7 (निबंध, सामान्य अभ्यास आणि वैकल्पिक विषय)

मुख्य पेपर माहिती–

निबंध– या पेपरमध्ये उमेदवारांना दिलेल्या विषयावर निबंध लिहायचा असतो. यातून त्यांची लेखन कौशल्य आणि विचार स्पष्ट करण्याची क्षमता पडताळली जाते.
सामान्य अभ्यास (पेपर II ते V)– या पेपर्समध्ये इतिहास, भूगोल, राजकारण, अर्थशास्त्र, पर्यावरण, नैतिकता आणि सद्यघटना या विषयांचा समावेश असतो.
वैकल्पिक विषय (पेपर VI आणि VII)– उमेदवारांना दिलेल्या पर्यायातून एक वैकल्पिक विषय निवडायचा असतो. या विषयावर त्यांचे गहन ज्ञान पडताळले जाते.

महत्त्वाचे मुद्दे–

नकारात्मक गुण– या परीक्षेत नकारात्मक गुणांकन नाही.
कालावधी– प्रत्येक पेपर 3 तासांचा असतो.
एकूण गुण– 1750
पात्रता गुण– प्रत्येक भाषा पेपरमध्ये किमान 25% गुण मिळवायला हवेत.

UPSC आगामी परीक्षा 2025

UPSC परीक्षेची तयारी कशी करावी? (How to prepare for UPSC exam?)

UPSC Civil Services Examinationही भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित परीक्षांपैकी एक आहे. या परीक्षेची तयारी करणे आव्हानात्मक असले तरी योग्य मार्गदर्शन आणि मेहनतीने यश संपादन करता येते.

तयारीसाठी काही महत्त्वाच्या टिप्स–

Syllabus समजून घ्या–
- UPSC च्या अधिकृत वेबसाइटवरून सविस्तर Syllabus डाउनलोड करा.
- प्रत्येक विषयाचे महत्त्वाचे टॉपिक्स ओळखा.
बेसिक्स मजबूत करा–
- इतिहास, भूगोल, अर्थशास्त्र, विज्ञान आणि सार्वजनिक प्रशासन या विषयांच्या बेसिक कॉन्सेप्ट्स क्लिअर करा.
- NCERT पुस्तके ही बेसिक तयारीसाठी उत्तम साधन आहे.
Current Affairs वाचा–
- दैनिक वर्तमानपत्रे, मासिक सध्याच्या घडामोडीच्या मासिके आणि ऑनलाइन न्यूज वेबसाइट्स वाचा.
- नोट्स तयार करा आणि नियमित रिविजन करा.
अभ्यास सामग्री निवडा–
- विश्वासार्ह प्रकाशकांच्या पुस्तके आणि नोट्स वापरा.
- ऑनलाइन कोचिंग इन्स्टिट्यूट्सच्या मटेरियलचाही उपयोग करू शकता.
अभ्यास पद्धती–
- नियमित अभ्यास करा.
- विषयवार वेळापत्रक तयार करा.
- प्रत्येक विषयाला योग्य वेळ द्या.
- नियमित रिविजन करा.
Mock Tests सोडवा–
- UPSC च्या अधिकृत वेबसाइटवरून किंवा कोचिंग इन्स्टिट्यूट्सद्वारे Mock Tests सोडवा.
- आपली तयारी आणि वेळ व्यवस्थापन कौशल्य तपासण्यासाठी हे उपयुक्त आहे.
मन आणि शारीरिक आरोग्य–
- योग्य आहार, योग्य झोप आणि व्यायाम करा.
- तणावापासून दूर रहाण्यासाठी योग आणि ध्यान करा.
अभ्यास गट तयार करा–
- अभ्यास गट तयार करून चर्चा करा.
- एकमेकांना शंका विचारून स्पष्टीकरण घ्या.
आत्मविश्वास वाढवा–
- सकारात्मक दृष्टीकोन ठेवा.
- स्वतःवर विश्वास ठेवा.
- अपयशाचा भीती सोडून द्या.

UPSC परीक्षेची तयारी ही दीर्घकालीन प्रक्रिया आहे. कठोर परिश्रम, समर्पण आणि योग्य मार्गदर्शनाने यश मिळवता येते.

Visit for – UPSC Previous year question papers

UPSC परीक्षा पूर्णपणे मराठी भाषेत देता येते का ? (Can UPSC exam be given completely in Marathi language?)

नाही, UPSC परीक्षा पूर्णपणे मराठी भाषेत देता येत नाही.

UPSC सिव्हिल सेवा परीक्षा इंग्रजी भाषेत घेतली जाते. जरी पात्रता परीक्षांसाठी मराठी सारख्या स्थानिक भाषांचे पर्याय असले तरी, गुणवत्तेच्या निकषावर आधारित मुख्य परीक्षा इंग्रजीमध्ये असते.

तथापि, तुम्ही खालील गोष्टी करू शकता-

मराठीत तयारी करा– तुम्ही संकल्पना समजून घेण्यासाठी मराठी भाषेत अभ्यास करू शकता, परंतु अंतिम परीक्षेत तुम्हाला तुमची उत्तरे इंग्रजीत व्यक्त करावी लागतील.
मराठी अभ्यास सामग्री वापरा– अनेक अभ्यास सामग्री मराठी भाषेत उपलब्ध आहेत. संकल्पनांचे तुमचे ज्ञान मजबूत करण्यासाठी तुम्ही याचा वापर करू शकता.
इंग्रजीत लिहिण्याचा सराव करा– इंग्रजीत निबंध आणि उत्तरे लिहिण्याचा नियमित सराव आवश्यक आहे.

जरी परीक्षेची भाषा इंग्रजी असली तरी, तुमच्या मातृभाषेत संकल्पना समजून घेणे तुमच्या तयारीला मोठ्या प्रमाणात मदत करू शकते.

MPSC संपूर्ण माहिती मराठी

स्पर्धा परीक्षा म्हणजे काय?

डिजिटल मार्केटिंग संपूर्ण माहिती

निळा देवमासा (Blue whale) माहिती मराठी

UPSC मुलाखत कोणत्या भाषेत होते? (In which language is the UPSC interview?)

UPSC मुलाखत इंग्रजी किंवा हिंदी किंवा भारतीय संविधानाच्या आठव्या अनुसूचीत नमूद केलेल्या कोणत्याही स्थानिक भाषेत घेतली जाऊ शकते.

याचा अर्थ असा की, तुम्ही मराठी, तमिळ, तेलुगू, कन्नड, गुजराती किंवा कोणत्याही इतर भारतीय भाषेत मुलाखत देऊ शकता. तथापि, तुम्ही निवडलेल्या भाषेत तुम्ही किती आत्मविश्वासाने बोलू शकता हे महत्त्वाचे आहे.

सर्वसाधारणपणे, इंग्रजी आणि हिंदी सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या भाषांपैकी आहेत. परंतु, तुम्ही कोणत्याही भाषेत मुलाखत देण्यास स्वतंत्र आहात, ज्यात तुम्हाला सर्वात आत्मविश्वास वाटतो.

UPSC मध्ये किती पदे आहेत? (How many posts are there in UPSC?)

युनियन लोकसेवा आयोग (UPSC) परीक्षा IAS, IPS आणि IRS सह 24 वेगवेगळ्या पदांची ऑफर देते-

IAS: Indian Administrative Service (भारतीय प्रशासकीय सेवा)
IPS: Indian Police Service (भारतीय पोलीस सेवा)
IFS: Indian Foreign Service (भारतीय परराष्ट्र सेवा)
IRTS: Indian Railway Traffic Service (भारतीय रेल्वे वाहतूक सेवा)
IRS: Indian Revenue Service (भारतीय महसूल सेवा)
IAAS: Indian Audit and Accounts Service (भारतीय लेखापरीक्षण आणि लेखा सेवा)
Indian Postal Service: Indian Postal Service (भारतीय पोस्टल सेवा)
ICAS: Indian Civil Accounts Service (भारतीय नागरी लेखा सेवा)
IDES: Indian Defence Economic Service (भारतीय संरक्षण आर्थिक सेवा)
IIS: Indian Information Service (भारतीय माहिती सेवा)
DANICS: Delhi, Andaman and Nicobar Islands, Lakshadweep, Daman and Diu and Dadra and Nagar Haveli (Civil) Services (दिल्ली, अंदमान आणि निकोबार बेटे, लक्षद्वीप, दमण आणि दीव आणि दादरा आणि नगर हवेली (नागरी) सेवा )
DANIPS: Delhi, Andaman and Nicobar Islands, Lakshadweep, Daman and Diu, and Dadra and Nagar Haveli (Police) Services. (दिल्ली, अंदमान आणि निकोबार बेटे, लक्षद्वीप, दमण आणि दीव आणि दादरा आणि नगर हवेली (पोलीस) सेवा)
PONDICS: Pondicherry Administrative Service (पाँडिचेरी प्रशासकीय सेवा)

UPSC मध्ये सिव्हिल सेवा पदांचे प्रकार काय आहेत? (What are the types of civil service posts in UPSC?)

UPSC द्वारे भरती होणाऱ्या प्रमुख सिव्हिल सेवा पदांचे प्रकार–

UPSC द्वारे दरवर्षी भरती केल्या जाणाऱ्या सिव्हिल सेवा पदांना दोन प्रमुख गटांमध्ये विभागले जाते: Group A आणि Group B.

Group A सर्विसेस

Group A सेवा अधिक प्रतिष्ठित आणि उच्च दर्जाच्या सेवा मानल्या जातात. या सेवांमध्ये अधिकार आणि जबाबदारी अधिक असते.या सेवा केंद्र सरकारच्या प्रशासनाशी संबंधित आहेत.

या गटातील काही प्रमुख सेवांचा समावेश आहे-

अखिल भारतीय सेवा–
- भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS)
- भारतीय पोलीस सेवा (IPS)
- भारतीय परराष्ट्र सेवा (IFS)
केंद्रीय सिव्हिल सेवा–
- भारतीय महालेखासेवा (IAS)
- भारतीय वन सेवा (IFS)
- भारतीय आर्थिक सेवा (IES)
- भारतीय माहिती सेवा (IIS)
- भारतीय रेल्वे ट्रॅफिक सेवा (IRTS)
- भारतीय रेल्वे लेखा सेवा (IRAS)
- भारतीय रेल्वे कर्मचारी सेवा (IRPS)
- भारतीय रेल्वे संरक्षण दल सेवा (RPF)
- भारतीय डाक सेवा (IPoS)
- भारतीय सिव्हिल लेखा सेवा (ICAS)
- भारतीय संरक्षण लेखा सेवा (IDAS)
- भारतीय संरक्षण इस्टेट्स सेवा (IDES)
- भारतीय कॉर्पोरेट कायदा सेवा (ICLS)
- भारतीय संदेशवहन आणि वित्त सेवा (ICFS)
- भारतीय व्यापार सेवा (ITS)

Group B सर्विसेस

Group B सेवा Group A सेवांपेक्षा कनिष्ठ मानल्या जातात. या सेवांमध्ये अधिकार आणि जबाबदारी कमी असते.

या सेवा या प्रशासकीय भूमिका आहेत ज्या राज्य आणि केंद्र सरकारच्या विभागांच्या कार्यास समर्थन देतात. त्यांच्याकडे सामान्यत: गट A सेवांचे धोरण बनविण्याचे अधिकार नसतात.