पुरवठा साखळी व्यवस्थापन म्हणजे काय? (What is Supply Chain Management?)
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (Supply Chain Management – SCM) हा एक व्यापक क्षेत्र आहे जो उत्पादनाच्या कच्चा मालापासून ते अंतिम ग्राहकाला उत्पादन पोहोचवण्यापर्यंतच्या सर्व प्रक्रियेचे नियोजन, नियंत्रण आणि सुधारणा करण्याशी संबंधित आहे.
यात कच्चा माल खरेदी करणे, उत्पादन, वितरण, साठे व्यवस्थापन, लॉजिस्टिक्स आणि पुरवठा साखळीतील इतर सर्व घटकांचा समावेश होतो.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेसचे महत्त्व (Importance of Supply Chain Management Courses)
आजच्या जागतिकीकृत अर्थव्यवस्थेत, व्यवसाय यशस्वी होण्यासाठी प्रभावी पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (Supply Chain Management – SCM) अत्यंत आवश्यक बनले आहे.
एका उत्पादनाच्या कच्चा मालाच्या खरेदीपासून ते अंतिम ग्राहकापर्यंत पोहोचण्यापर्यंतच्या संपूर्ण प्रक्रियेला पुरवठा साखळी म्हणतात. या प्रक्रियेचे नियोजन, नियंत्रण आणि सुधारणा करण्याच्या कौशल्यालाच पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (Supply chain management) म्हणतात.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेसचे फायदे काय आहे? (What are the benefits of supply chain management courses?)
स्पर्धात्मक फायदा– प्रभावी पुरवठा साखळी असलेल्या कंपन्यांना खर्च कमी करणे, ग्राहक सेवा सुधारणे आणि बाजारपेठेत अधिक जलद प्रतिसाद देणे शक्य होते. यामुळे त्यांना स्पर्धात्मक फायदा मिळतो.
ग्राहक समाधान– पुरवठा साखळी व्यवस्थापन ग्राहकांच्या मागणीनुसार उत्पादने वेळेवर आणि योग्य ठिकाणी पोहोचवण्यास मदत करते. यामुळे ग्राहक समाधान वाढते आणि कंपनीची प्रतिमा सुधारते.
खर्च कमी– पुरवठा साखळीतील अनावश्यक खर्च कमी करून, साठे व्यवस्थापन सुधारून आणि वाहतूक खर्च कमी करून कंपन्या खर्च कमी करू शकतात.
जोखीम व्यवस्थापन– पुरवठा साखळीतील अडचणी, उदाहरणार्थ, नैसर्गिक आपत्ती, पुरवठा शृंखलातील खंडित होणे इत्यादींना तोंड देण्यासाठी प्रभावी यंत्रणा विकसित करण्यास पुरवठा साखळी व्यवस्थापन मदत करते.
नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर– पुरवठा साखळी व्यवस्थापनात नवीन तंत्रज्ञान, जसे की कृत्रिम बुद्धिमत्ता, इंटरनेट ऑफ थिंग्ज इत्यादींचा वापर करून कंपन्या अधिक कार्यक्षम बनू शकतात.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्स का करावा? (Why take a supply chain management course?)
पुरवठा साखळी नेटवर्क डिझाइन– आपल्या व्यवसायासाठी सर्वात योग्य पुरवठा साखळी नेटवर्क कसे तयार करावे हे शिकवले जाते.
साठे व्यवस्थापन– योग्य प्रमाणात साठा कसा ठेवावा आणि साठ्याचा खर्च कसा कमी करावा हे शिकवले जाते.
वाहतूक आणि वितरण– उत्पादने कसे वाहून नेले जातील आणि ग्राहकाला कसे पोहोचवले जातील हे शिकवले जाते.
खरेदी आणि मालाची उपलब्धता– कच्चा माल कसा खरेदी करावा आणि उत्पादनासाठी आवश्यक साहित्य कसे उपलब्ध करून घ्यावे हे शिकवले जाते.
पुरवठा साखळी विश्लेषण आणि सुधारणा– आपल्या पुरवठा साखळीतील कमकुवत भाग ओळखून त्यात सुधारणा कशी करावी हे शिकवले जाते.
पुरवठा साखळी IT सिस्टम– पुरवठा साखळी व्यवस्थापनासाठी वापरली जाणारी विविध IT साधने आणि सॉफ्टवेअर कसे वापरावे हे शिकवले जाते.
आंतरराष्ट्रीय पुरवठा साखळी व्यवस्थापन– आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पुरवठा साखळी कशी व्यवस्थापित करावी हे शिकवले जाते.
तसेच ,
- करिअरची संधी– पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील तज्ञांची मागणी वाढत आहे. या क्षेत्रात विविध प्रकारच्या नोकऱ्या उपलब्ध आहेत, जसे की पुरवठा साखळी विश्लेषक, लॉजिस्टिक्स अधिकारी, पुरवठा साखळी व्यवस्थापक इत्यादी.
- व्यवसायाची वाढ– जर तुम्ही स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असाल तर पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाचे ज्ञान तुमच्यासाठी फायद्याचे ठरेल.
- बदलत्या जगात अनुकूलन– पुरवठा साखळी व्यवस्थापन तुम्हाला बदलत्या बाजारपेठेतील आव्हानांना तोंड देण्यास मदत करते.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेसचे प्रकार (Types of Supply Chain Management Courses)
डिप्लोमा इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट–
हा एक प्रारंभिक स्तराचा कोर्स आहे जो पुरवठा साखळीच्या मूलभूत संकल्पना आणि तत्त्वांचे ज्ञान प्रदान करतो.
- कोणासाठी– ज्यांना पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाची मूलभूत संकल्पना समजून घ्यायची आहे आणि या क्षेत्रात करिअर करायचे आहे त्यांच्यासाठी हा अभ्यासक्रम उपयुक्त ठरतो.
- काय शिकायला मिळते– या अभ्यासक्रमात पुरवठा साखळीची मूलभूत तत्त्वे, लॉजिस्टिक्स, वाहतूक, साठे व्यवस्थापन इत्यादी विषयांचा समावेश होतो.
बॅचलर ऑफ बिझनेस अॅडमिनिस्ट्रेशन (बीबीए) इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट–
हा एक पदवी स्तराचा कोर्स आहे जो पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाच्या विविध पैलूंचा सखोल अभ्यास करतो.
- कोणासाठी– ज्यांना व्यवसायाच्या संदर्भात पुरवठा साखळी व्यवस्थापन शिकायचे आहे त्यांच्यासाठी हा अभ्यासक्रम उपयुक्त ठरतो.
- काय शिकायला मिळते- या अभ्यासक्रमात व्यवसाय प्रशासन, अर्थशास्त्र, मार्केटिंग यांसह पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाचे सखोल ज्ञान दिले जाते.
मास्टर ऑफ बिझनेस अॅडमिनिस्ट्रेशन (एमबीए) इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट–
हा एक उच्च स्तराचा कोर्स आहे जो व्यवस्थापनाच्या संदर्भात पुरवठा साखळी व्यवस्थापनावर लक्ष केंद्रित करतो.
- कोणासाठी– ज्यांना पुरवठा साखळी व्यवस्थापनात उच्च पदावर पोहोचायचे आहे आणि या क्षेत्रात संशोधन करायचे आहे त्यांच्यासाठी हा अभ्यासक्रम उपयुक्त ठरतो.
- काय शिकायला मिळते– या अभ्यासक्रमात उच्च स्तरावरील व्यवस्थापन कौशल्ये, निर्णय घेण्याची क्षमता, नेतृत्व कौशल्ये आणि पुरवठा साखळीतील नवीन तंत्रज्ञानाचा समावेश होतो.
सर्टिफिकेट कोर्स इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट–
हा व्यावसायिकांसाठी लवचिक पर्याय आहेत जे त्यांच्या ज्ञानात विशिष्ट क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करू इच्छितात.
- कोणासाठी– ज्यांना आपल्या सध्याच्या नोकरीत पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाचे ज्ञान वाढवायचे आहे किंवा या क्षेत्रात करिअर बदलण्याचा विचार करत आहेत त्यांच्यासाठी हा अभ्यासक्रम उपयुक्त ठरतो.
- काय शिकायला मिळते– या अभ्यासक्रमात विशिष्ट विषयांवर लक्ष केंद्रित केले जाते, जसे की, साठे व्यवस्थापन, वाहतूक, पुरवठा साखळी विश्लेषण इत्यादी.
अन्य विशिष्ट कोर्सेस
- लॉजिस्टिक्स– या अभ्यासक्रमात वाहतूक, साठे व्यवस्थापन, वितरण यासारख्या विषयांवर अधिक लक्ष केंद्रित केले जाते.
- ऑपरेशन्स मॅनेजमेंट– या अभ्यासक्रमात उत्पादन प्रक्रिया, गुणवत्ता नियंत्रण, कार्यक्षमता सुधारणा यासारख्या विषयांवर लक्ष केंद्रित केले जाते.
- सप्लाई चेन अनालिटिक्स– या अभ्यासक्रमात डेटा विश्लेषण आणि मॉडेलिंगचा वापर करून पुरवठा साखळीतील समस्यांचे निराकरण करण्यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.
कोर्स निवडताना विचारात घ्यावयाच्या गोष्टी–
- तुमचे शैक्षणिक पात्रता– तुमच्याकडे कोणती शैक्षणिक पात्रता आहे?
- तुमचे करिअर उद्दिष्ट– तुम्ही पुरवठा साखळी व्यवस्थापनात कोणत्या पदावर जायचे आहे?
- तुमचा बजेट– तुमच्याकडे किती बजेट आहे?
- तुमचा वेळ– तुमच्याकडे किती वेळ आहे?
निष्कर्ष–
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन अभ्यासक्रमांचे विविध प्रकार उपलब्ध आहेत. तुमच्या गरजा आणि उद्दिष्टांनुसार तुम्ही योग्य अभ्यासक्रम निवडू शकता.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेसबद्दल अधिक माहिती (More information about supply chain management courses)
आपण पुरवठा साखळी व्यवस्थापन क्षेत्रात करिअर करण्याचा विचार करत असल्यास, आपण खालील मुद्द्यांकडे लक्ष देऊ शकता-
1. भारतातील प्रमुख संस्था पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेस ऑफर करत आहेत.
भारतात अनेक प्रतिष्ठित संस्था पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेस ऑफर करतात.
यामध्ये इंजिनिअरिंग महाविद्यालये, व्यवस्थापन संस्था आणि विद्यापीठे समाविष्ट आहेत.
- इंजिनिअरिंग महाविद्यालये– अनेक इंजिनिअरिंग महाविद्यालये उत्पादन इंजिनिअरिंग, औद्योगिक इंजिनिअरिंग आणि लॉजिस्टिक्स यासारख्या संबंधित क्षेत्रांमध्ये पदव्युत्तर आणि डॉक्टरेट स्तराचे कोर्सेस ऑफर करतात.
- व्यवस्थापन संस्था– IIMs, XLRI, FMS, SP Jain यांसारख्या प्रसिद्ध व्यवस्थापन संस्थांमध्ये एमबीए इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंटसारखे विशेषीकृत कोर्सेस उपलब्ध आहेत.
- विद्यापीठे– अनेक विद्यापीठे बीबीए, एमकॉम आणि अन्य पदव्युत्तर कोर्सेस ऑफर करतात ज्यात पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाचे विषय समाविष्ट असतात.
नोट– कोणत्या संस्थेचा कोर्स निवडायचा हे ठरवण्यासाठी, आपण त्या संस्थेची प्रतिष्ठा, अभ्यासक्रमाचे पाठ्यक्रम, फॅकल्टी, प्लेसमेंट रेकॉर्ड आणि शुल्क यांचा विचार करावा.
2. कोर्सेसचे प्रवेश प्रक्रिया आणि पात्रता निकष
प्रत्येक संस्थेची प्रवेश प्रक्रिया आणि पात्रता निकष वेगवेगळे असतात.
सामान्यतः, प्रवेश प्रक्रियेत प्रवेश परीक्षा, समूह चर्चा आणि मुलाखत यांचा समावेश होतो.
पात्रता निकषांमध्ये पदवीची उत्तीर्णता, प्रासंगिक कार्य अनुभव आणि प्रवेश परीक्षेत उत्तीर्ण होणे यांचा समावेश होतो.
सामान्यतः पात्रता निकष खालीलप्रमाणे असतात–
- शैक्षणिक पात्रता–
- पदवीधर: बहुतेक संस्थांमध्ये कोणत्याही विषयात पदवी उत्तीर्ण असणे आवश्यक असते.
- उच्च माध्यमिक: काही संस्थांमध्ये उच्च माध्यमिक उत्तीर्ण विद्यार्थी देखील प्रवेश घेऊ शकतात.
- विषय– काही संस्थांमध्ये कॉमर्स, इंजिनिअरिंग किंवा संबंधित क्षेत्रात पदवी असणे पसंत करतात.
- टक्केवारी– बहुतेक संस्थांमध्ये पदवी किंवा उच्च माध्यमिकमध्ये निश्चित टक्केवारी असणे आवश्यक असते. हे टक्केवारी संस्थानुसार बदलू शकते.
- प्रवेश परीक्षा– काही संस्थांमध्ये प्रवेशासाठी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक असते. ही परीक्षा गणित, तर्कशास्त्र, इंग्रजी आणि सामान्य ज्ञान या विषयांवर आधारित असू शकते.
अन्य पात्रता निकष–
- कार्य अनुभव– काही संस्थांमध्ये संबंधित क्षेत्रात कार्य अनुभव असणे पसंत करतात.
- इंग्रजी भाषेचे ज्ञान– बहुतेक अभ्यासक्रम इंग्रजी भाषेत असतात, त्यामुळे इंग्रजी भाषेचे चांगले ज्ञान असणे आवश्यक असते.
पात्रता निकष निश्चित करण्यासाठी आपण काय करू शकता–
- संस्थेची वेबसाइट– आपण ज्या संस्थेत प्रवेश घेऊ इच्छिता, त्यांच्या वेबसाइटवर जाऊन पात्रता निकष पाहू शकता.
- प्रवेश कार्यालय– आपण संस्थेच्या प्रवेश कार्यालयाशी संपर्क साधून माहिती घेऊ शकता.
- काउंसलर– आपण एका शिक्षण काउंसलरशी संपर्क साधून मार्गदर्शन घेऊ शकता.
महत्त्वाची गोष्ट–
- पात्रता निकष– प्रत्येक संस्थेचे पात्रता निकष वेगवेगळे असतात, त्यामुळे आपण ज्या संस्थेत प्रवेश घेऊ इच्छिता, त्या संस्थेच्या निकषांची काळजीपूर्वक वाचन करावे.
- अद्ययावत माहिती– पात्रता निकष वेळोवेळी बदलू शकतात, त्यामुळे आपण नेहमी अद्ययावत माहितीसाठी संस्थेच्या वेबसाइटला भेट द्यावी.
नोट– ही माहिती सामान्य स्वरूपाची आहे. कोणत्याही विशिष्ट संस्थेसाठी पात्रता निकष जाणून घेण्यासाठी, आपण त्या संस्थेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी.
3. पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील नवीनतम ट्रेंड्स आणि तंत्रज्ञान
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन हे गतिशील क्षेत्र आहे आणि त्यात नेहमी नवीन ट्रेंड्स आणि तंत्रज्ञान येत असतात.
- डिजिटलायझेशन– आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI), मशीन लर्निंग, इंटरनेट ऑफ थिंग्स (IoT) यासारखी तंत्रज्ञान पुरवठा साखळी व्यवस्थापनात क्रांती घडवून आणत आहेत.
- सस्टेनेबिलिटी– पर्यावरणास अनुकूल आणि टिकाऊ पुरवठा साखळ्यांची मागणी वाढत आहे.
- अॅजिलिटी (Agility)- बदलत्या बाजारपेठेच्या परिस्थितीशी जुळवून घेण्यासाठी लवचीक पुरवठा साखळ्यांची आवश्यकता आहे.
- कोलाबोरेशन (Collaboration)- वेगवेगळ्या भागधारकांमध्ये सहकार्य वाढवून पुरवठा साखळीची कार्यक्षमता वाढवली जाऊ शकते.
4. पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील करिअर मार्ग आणि वेतन संभावना
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील करिअर मार्ग विस्तृत आहेत.
आपण पुरवठा साखळी विश्लेषक, लॉजिस्टिक्स अधिकारी, पुरवठा साखळी व्यवस्थापक, पुरवठा साखळी संचालक आणि इतर संबंधित पदांवर काम करू शकता.
वेतन संभावना आपल्या अनुभव, कौशल्य आणि कंपनीच्या आकारावर अवलंबून असते.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (Supply Chain Management – SCM) हे एक असे क्षेत्र आहे जेथे करिअरच्या अनेक संधी उपलब्ध आहेत.
या क्षेत्रात काम करणाऱ्या व्यावसायिकांना चांगले वेतन आणि प्रतिष्ठेचे स्थान मिळते.
व्यावसायिक पर्यावरण (Professional Environment) माहिती मराठी
एमबीए (MBA) कोर्स ची संपूर्ण माहिती मराठी
सायबर सुरक्षा कोर्स माहिती
मर्चंट नेव्ही कोर्सेस संपूर्ण माहिती मराठी
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील विविध करिअर मार्ग (Various career paths in supply chain management)
- पुरवठा साखळी विश्लेषक– पुरवठा साखळीतील डेटाचे विश्लेषण करून सुधारणा करण्याचे सुचवतात.
- लॉजिस्टिक्स अधिकारी– वाहतूक, साठे आणि वितरण यासारख्या लॉजिस्टिक्सच्या सर्व पैलूंचे व्यवस्थापन करतात.
- खरेदी अधिकारी– कच्चा माल आणि इतर साहित्य खरेदी करण्याची जबाबदारी असते.
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापक– संपूर्ण पुरवठा साखळीचे नियोजन, समन्वय आणि नियंत्रण करतात.
- पुरवठा साखळी संचालक– उच्चस्तरीय निर्णय घेतात आणि संपूर्ण पुरवठा साखळीची जबाबदारी असते.
- संचालन संचालक– कंपनीच्या संपूर्ण ऑपरेशन्सची जबाबदारी असते.
वेतन संभावना
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील वेतन संभावना तुमच्या अनुभव, कौशल्य, शिक्षण आणि कंपनीच्या आकारावर अवलंबून असते. सामान्यतः, अनुभवी व्यावसायिकांना अधिक वेतन मिळते.
- प्रारंभिक स्तरावरील पदांसाठी– 3 लाख ते 6 लाख रुपये प्रतिवर्ष
- मध्यवर्ती स्तरावरील पदांसाठी– 6 लाख ते 12 लाख रुपये प्रतिवर्ष
- उच्च स्तरावरील पदांसाठी– 12 लाख रुपये पेक्षा अधिक
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील करिअरची चांगली संभावना आहे का?(Are there good career prospects in supply chain management?)
- वाढणारे क्षेत्र– जगभरातील व्यापार वाढत असल्याने पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाची मागणी वाढत आहे.
- विविधता– या क्षेत्रात विविध प्रकारचे कार्य करण्याची संधी उपलब्ध आहे.
- चुनौतीपूर्ण– हे क्षेत्र नेहमीच बदलत असते, म्हणून तुम्हाला नवीन गोष्टी शिकण्याची संधी मिळते.
- उच्च वेतन- या क्षेत्रात चांगले वेतन मिळते.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनात यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये (Skills needed to succeed in supply chain management)
- विश्लेषणात्मक कौशल्य– डेटाचे विश्लेषण करून योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता.
- संचालन कौशल्य– संपूर्ण पुरवठा साखळीचे व्यवस्थापन करण्याची क्षमता.
- संचार कौशल्य– इतर लोकांसोबत प्रभावीपणे संवाद साधण्याची क्षमता.
- नेतृत्व कौशल्य– टीमचे नेतृत्व करण्याची क्षमता.
- तंत्रज्ञान कौशल्य- पुरवठा साखळी व्यवस्थापनासाठी वापरली जाणारी तंत्रज्ञान वापरण्याची क्षमता.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील करिअरच्या संधी
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनातील करिअरच्या संधी विस्तृत आहेत. तुम्ही उत्पादन, वितरण, ई-कॉमर्स, तंत्रज्ञान आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये काम करू शकता.
निष्कर्ष
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन हे एक आकर्षक आणि वाढणारे क्षेत्र आहे. जर तुम्हाला चुनौतीपूर्ण आणि पुरस्कृत करिअर हवे असेल तर हे क्षेत्र तुमच्यासाठी योग्य असू शकते.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन हे एक आकर्षक आणि वाढणारे क्षेत्र आहे.
जर तुम्हाला आव्हानात्मक आणि पुरस्कृत करिअर हवे असेल तर हे क्षेत्र तुमच्यासाठी योग्य असू शकते आणि यासाठी आपण योग्य शिक्षण आणि प्रशिक्षण घ्यावे.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन कोर्सेसमध्ये काय शिकायला मिळेल? (What can be learned in supply chain management courses?)
- पुरवठा साखळी नेटवर्क डिझाइन (Supply chain network design)
- साठे व्यवस्थापन(Inventory management)
- वाहतूक आणि वितरण (Transportation and distribution)
- खरेदी आणि मालाची उपलब्धता (Purchase and availability of goods)
- पुरवठा साखळी विश्लेषण आणि सुधारणा (Supply chain analysis and improvement)
- पुरवठा साखळी IT सिस्टम (Supply chain IT systems)
- आंतरराष्ट्रीय पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (International Supply Chain Management)
भारतात पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाची फीस (Supply Chain Management Fees in India)
भारतात पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाची फीस विविध घटकांवर अवलंबून असते.
यामध्ये अभ्यासक्रमाचा प्रकार, संस्थाची प्रतिष्ठा, कोर्सचे कालावधी आणि स्थान यांचा समावेश होतो.
फीस श्रेणी
- डिप्लोमा इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट– सामान्यतः 10,000 रुपये ते 80,000 रुपये पर्यंत असते.
- बॅचलर ऑफ बिझनेस अॅडमिनिस्ट्रेशन (बीबीए) इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट– 1 लाख रुपये ते 5 लाख रुपये पर्यंत असू शकते.
- मास्टर ऑफ बिझनेस अॅडमिनिस्ट्रेशन (एमबीए) इन लॉजिस्टिक्स अँड सप्लाई चेन मॅनेजमेंट– 10 लाख रुपये ते 30 लाख रुपये पर्यंत किंवा त्यापेक्षा जास्त असू शकते.
नोट– ही एक सामान्य श्रेणी आहे आणि वास्तविक फीस संस्थानुसार बदलू शकते.
फीस वर प्रभाव पाडणारे घटक
- संस्थाची प्रतिष्ठा– प्रतिष्ठित संस्थांमध्ये सामान्यतः उच्च शुल्क असते.
- कोर्सचे कालावधी– दीर्घकाळीन अभ्यासक्रमांमध्ये सामान्यतः अधिक शुल्क असते.
- स्थान– महानगरांमधील संस्थांमध्ये सामान्यतः उच्च शुल्क असते.
- अतिरिक्त सुविधा– काही संस्था अतिरिक्त सुविधा, जसे की प्लेसमेंट सेल, लॅब सुविधा इत्यादींचे शुल्क आकारू शकतात.
फीस कसे कमी करावी ?
- विविध संस्थांची तुलना करा– फीस आणि सुविधांची तुलना करून सर्वात चांगला पर्याय निवडा.
- स्कॉलरशिपसाठी अर्ज करा– अनेक संस्था विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देतात.
- सरकारी संस्थांमध्ये प्रवेश घ्या– सरकारी संस्थांमध्ये सामान्यतः खाजगी संस्थांच्या तुलनेत कमी फीस असते.
- वित्तीय सहाय्य योजनांचा लाभ घ्या– सरकार आणि बँकांकडून उपलब्ध असलेल्या वित्तीय सहाय्य योजनांचा लाभ घ्या.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन आणि लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन समान आहेत का? (Are supply chain management and logistics management the same?)
नाही, पुरवठा साखळी व्यवस्थापन आणि लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन समान नाहीत, परंतु ते एकमेकांशी संबंधित आहेत.
लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन
- लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन हे पुरवठा साखळीतील एक घटक आहे.
- ते उत्पादनांच्या वाहतुकी, साठवण आणि वितरणावर केंद्रित असते.
- लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापकांचे मुख्य उद्दिष्ट ग्राहकाला वेळेवर आणि योग्य परिमाणात उत्पादने पोहोचवणे असते.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापन
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापन हे अधिक व्यापक संकल्पना आहे.
- ते कच्च्या मालाच्या खरेदीपासून ते अंतिम ग्राहकाला उत्पादन पोहोचवण्यापर्यंतच्या संपूर्ण प्रक्रियेचे नियोजन, नियंत्रण आणि सुधारणा करते.
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापक संपूर्ण पुरवठा साखळीतील सर्व घटकांचा विचार करतात, ज्यात लॉजिस्टिक्स देखील समाविष्ट आहे.
सोप्या शब्दांत सांगायचे तर, लॉजिस्टिक्स हे पुरवठा साखळीतील एक भाग आहे, तर पुरवठा साखळी ही संपूर्ण प्रक्रिया आहे.
उदाहरणार्थ: 1. एका शर्टची निर्मिती करण्यापासून ते तुमच्याकडे पोहोचण्यापर्यंतची संपूर्ण प्रक्रिया पुरवठा साखळी आहे. यामध्ये कापड खरेदी करणे, शर्ट शिवणे, लेबल लावणे, गोदामात साठवणे, दुकानदाराला पाठवणे आणि शेवटी तुमच्याकडे पोहोचवणे या सर्व गोष्टींचा समावेश होतो. या संपूर्ण प्रक्रियेतील वाहतूक आणि साठवण हे लॉजिस्टिक्सचे भाग आहेत.
2.एका कंपनीला कच्चा माल खरेदी करणे, त्याचा उत्पादन करणे, वितरण करणे आणि ग्राहकाला पोहोचवणे आवश्यक आहे. या संपूर्ण प्रक्रियेला पुरवठा साखळी व्यवस्थापन म्हणतात. तर, या प्रक्रियेतील वाहतूक, साठे आणि वितरण या कामांना लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन म्हणतात.
म्हणूनच, पुरवठा साखळी व्यवस्थापन आणि लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन दोन्ही महत्वाचे आहेत, परंतु त्यांची भूमिका वेगळी आहे.
पुरवठा साखळी व्यवस्थापनाचे ज्ञान असलेल्या व्यक्तीला लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापनाचेही ज्ञान असते, परंतु त्याच उलटे नेहमीच खरे नसते.