डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम (Dr. A.P.J. Abdul Kalam)
भारताचे अकरावे राष्ट्रपती आणि महान शास्त्रज्ञ डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे नाव भारतीय इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरले आहे. ते केवळ एक शास्त्रज्ञच नव्हते तर दूरदृष्टी आणि प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्व होते.
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे पूर्ण नाव काय आहे ?( What is the full name of Dr. A.P.J. Abdul Kalam?)
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे पूर्ण नाव डॉ. एवुल पकिर जैनुलआब्दीन अब्दुल कलाम आहे.
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे बालपण आणि शिक्षण (Dr. A.P.J. Abdul Kalam’s Childhood and Education)
बालपण–
- डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी रामेश्वरम, तामिळनाडूमध्ये झाला.
- ते एका गरीब मुस्लिम कुटुंबात जन्मले होते. त्यांचे वडील, जैनुलाबदीन, एक धार्मिक विद्वान आणि नाविक होते.
- कलाम यांची आई, आशियम्मा, एक गृहिणी होत्या.
- कलाम यांचे बालपण रामेश्वरममध्ये गेले, जिथे त्यांनी प्राथमिक शिक्षण घेतले.
- ते लहानपणापासूनच हुशार आणि जिज्ञासू होते.
- त्यांना विज्ञान आणि तंत्रज्ञानात विशेष रुची होती.
- ते वेळेचा सदुपयोग करून अभ्यास आणि वाचन करत असत.
शिक्षण–
- डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्या शाळेतील गुणवत्ता सरासरी असली तरी, ते अतिशय मेहनती आणि शिकण्याची तीव्र इच्छा असलेले होते.
- अभ्यासाला ते बराच वेळ देत असत आणि त्यांना विशेषत: गणिताची आवड होती.
- प्राथमिक शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर कलाम श्वार्ट्झ हायस्कूलमधून बाहेर पडले आणि तिरुचिरापल्ली येथील सेंट जोसेफ कॉलेजमध्ये दाखल झाले.
- सेंट जोसेफ कॉलेजमधून त्यांनी 1954 मध्ये भौतिकशास्त्राची पदवी प्राप्त केली.
- त्यानंतर 1955 मध्ये ते मद्रास (चेन्नई) येथे राहायला आले आणि मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) मध्ये एरोस्पेस इंजिनियरिंगचे शिक्षण घेण्यास सुरुवात केली.
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांची कारकीर्द (Dr. A.P.J. Abdul Kalam’s Career)-
- 1960 मध्ये मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमधून (MIT) एरोस्पेस इंजिनियरिंगची पदवी प्राप्त घेतल्यानंतर ते DRDO मध्ये सामील झाले.
- DRDO मध्ये त्यांनी सुरुवातीला हवाई जहाजांशी संबंधित संशोधन केले, परंतु त्यांना ही दिशा आवडली नाही.
- त्यानंतर ते अंतराळ शास्त्रज्ञ विक्रम साराभाई यांच्या मार्गदर्शनाखाली INCOSPAR मध्ये रुजू झाले.
- 1969 मध्ये त्यांची ISRO मध्ये नियुक्ती झाली आणि तेथे त्यांनी भारताच्या पहिल्या उपग्रह प्रक्षेपण वाहनाचे (SLV-III) प्रकल्प संचालक म्हणून काम केले.
- त्यांच्या नेतृत्वाखालील SLV-III ने जुलै 1980 मध्ये रोहिणी उपग्रह यशस्वीरित्या अवकाशात स्थापित केला.
- DRDO मध्ये असतानाच त्यांनी 1965 मध्ये स्वतंत्रपणे विस्तारयोग्य रॉकेट प्रकल्पावर काम सुरु केले होते.
- 1969 मध्ये त्यांना सरकारची मान्यता मिळाली आणि त्यांनी या प्रकल्पात अधिक इंजिनिअर्स सहभागी करून घेतले.
- भारताच्या क्षेपणास्त्र कार्यक्रमात त्यांचे योगदान अतुलनीय आहे. त्यांना “मिसाइल मॅन ऑफ इंडिया” (Missile Man of India) असेही म्हणतात.
कार्य आणि राष्ट्रीय सेवा (Work and National Service)
- डॉ. कलाम यांनी भारतीय अंतरिक्ष संशोधन संस्था (ISRO) आणि संरक्षण खाते संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) यांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
- त्यांनी भारताला उपग्रह प्रक्षेपणाच्या क्षेत्रात आघाडीवर नेण्यात मोलाची भूमिका बजावली.
- भारताच्या अग्नि क्षेपणास्त्र कार्यक्रमात त्यांचे योगदान अतुलनीय आहे.
राष्ट्रपतीपद (Presidency)
- 2002 ते 2007 या काळात डॉ. कलाम हे भारताचे अकरावे राष्ट्रपती होते.
- लोकांनी त्यांना खूप आदराने “पीपल्स प्रेसिडेंट ” (जनतेचे राष्ट्रपती ) असे म्हटले.
- त्यांच्या कार्यकाळात विद्यार्थी आणि युवा वर्गाला प्रेरणा देणारी अनेक भाषणे त्यांनी केली.
लेखक आणि शिक्षक (Author and Teacher)
- डॉ. कलाम हे उत्तम लेखकही होते. त्यांनी अनेक प्रेरणादायक पुस्तके लिहिली आहेत. त्यांचे आत्मचरित्र “अग्निपंख” खूप लोकप्रिय आहे.
- ते देशभरातील विद्यापीठांमध्ये विद्यार्थ्यांशी संवाद साधत आणि त्यांना प्रेरणा देत असत.
डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांना मिळालेले पुरस्कार आणि सन्मान (Awards and Honors received by Dr. APJ Abdul Kalam)
डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम हे भारतातील एक महान शास्त्रज्ञ, शिक्षक आणि राष्ट्रपती होते.
त्यांनी विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि शिक्षण क्षेत्रात अनेक महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. त्यांच्या कार्याबद्दल त्यांना अनेक पुरस्कार आणि सन्मान मिळाले.
पुरस्कार–
- पद्मभूषण– 1981 मध्ये विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील योगदानाबद्दल.
- पद्मविभूषण– 1990 मध्ये विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील योगदानाबद्दल.
- भारतरत्न– 1997 मध्ये भारतातील सर्वोच्च नागरी सन्मान.
- डॉ. राधाकृष्णन पुरस्कार– 1998 मध्ये शिक्षण क्षेत्रातील योगदानाबद्दल.
- वीर सावरकर पुरस्कार– 1998 मध्ये राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी योगदानाबद्दल.
- रामानुजन पुरस्कार– 2000 मध्ये गणित आणि भौतिकशास्त्रातील योगदानाबद्दल.
- हुव्हर पदक– 2009 मध्ये अमेरिकन सोसायटी ऑफ मेकॅनिकल इंजिनिअर्सकडून.
- इंदिरा गांधी पुरस्कार– 2010 मध्ये भारत सरकारकडून.
सन्मान–
- भारताचे 11 वे राष्ट्रपती– 2002 ते 2007.
- डॉक्टरेट ऑफ सायन्स– 2007 मध्ये वॉल्व्हरहॅम्प्टन विद्यापीठ, इंग्लंड.
- सभासदत्व– 2011 मध्ये न्यूयॉर्कच्या आयईईई या संस्थेचे.
इतर पुरस्कार आणि सन्मान–
- डॉ. कलाम यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय संस्था आणि विद्यापीठांकडून मानद डॉक्टरेट मिळाली.
- त्यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले.
- ते भारतातील सर्वात लोकप्रिय आणि आदरणीय व्यक्तींपैकी एक होते.
निष्कर्ष–
डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम हे भारतातील एक महान व्यक्ती होते. त्यांच्या कार्याचा भारतावर आणि जगभरातील लोकांवर खोलवर प्रभाव पडला. त्यांना मिळालेले पुरस्कार आणि सन्मान हे त्यांच्या प्रतिभावान आणि समर्पण याचे प्रतीक आहेत.
कलाम यांचे तत्त्वज्ञान (Kalam’s Philosophy)
- डॉ. कलाम यांचे तत्त्वज्ञान “साधे राहण्यात आणि उच्च ध्येये गाठण्यात” असे होते.
- ते शांतता, धर्मसहिष्णुता आणि वैज्ञानिक प्रगतीवर भर देत होते.
मृत्यू (Death)
- 27 जुलै 2015 रोजी आयआयएम शिलॉंग येथे व्याख्यान देताना त्यांचे निधन झाले.
वारसा (Legacy)
- डॉ. कलाम यांचे कार्य आणि विचार आजही भारतासह जगभरातील युवा पिढीसाठी प्रेरणास्थान आहेत.
- त्यांनी भारताच्या विकासात अमूल्य योगदान दिले आहे.
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम हे भारताचे एक आदर्श शास्त्रज्ञ, राष्ट्रपती आणि प्रेरणादायक व्यक्तिमत्व होते.
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम हे भारताच्या इतिहासात एक आदर्श व्यक्तीमत्त्व म्हणून स्मरणात राहतील. त्यांची जीवनशैली आणि विचारधारा ही येणाऱ्या पिढ्यांसाठी प्रेरणास्थान आहे.