ऊर्जा आणि ऊर्जा संसाधने म्हणजे काय (What is energy and energy resources) ?
ऊर्जा ही कार्य करण्याची क्षमता आहे.
ऊर्जा अनेक प्रकारे उपलब्ध आहे आणि ती अनेक स्त्रोतांकडून मिळते.
ऊर्जा संसाधने ही अशी नैसर्गिक साधनं आहेत ज्यांच्याकडून ऊर्जा मिळते.
ऊर्जा ही जगण्यासाठी आवश्यक आहे.
ऊर्जा संसाधनांचे प्रकार कोणते आहे (What are the types of energy resources)?
ऊर्जा संसाधनांचे प्रकार –
1.पारंपारिक ऊर्जा संसाधने –
जीवाश्म इंधन – कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू.
अणुऊर्जा – अणुऊर्जा प्रकल्पांमध्ये युरेनियमसारख्या रेडिओएक्टिव्ह पदार्थांच्या विखंडनातून ऊर्जा मिळवली जाते.
पारंपारिक ऊर्जा संसाधनांचे फायदे
- ते सहज उपलब्ध आहेत आणि त्यांचा वापर करणे सोपे आहे.
- ते ऊर्जेचा उच्च घनता प्रदान करतात.
पारंपारिक ऊर्जा संसाधनांचे तोटे
- ते प्रदूषण करतात आणि हवामान बदलास हातभार लावतात.
- ते मर्यादित प्रमाणात उपलब्ध आहेत आणि ते लवकरच संपतील.
2.नूतनीकरणक्षम ऊर्जा संसाधने –
सौर ऊर्जा – सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा.
पवन ऊर्जा – वाऱ्यापासून मिळणारी ऊर्जा.
जलविद्युत ऊर्जा – पाण्यापासून मिळणारी ऊर्जा.
जैव ऊर्जा – वनस्पती आणि प्राण्यांपासून मिळणारी ऊर्जा.
भू-औष्णिक ऊर्जा – पृथ्वीच्या आतून मिळणारी ऊर्जा.
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा संसाधनांचे फायदे
- ते पर्यावरणपूरक आहेत आणि प्रदूषण करत नाहीत.
- ते नूतनीकरणक्षम आहेत आणि ते कधीही संपणार नाहीत.
- ते ऊर्जा सुरक्षा वाढवतात.
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा संसाधनांचे तोटे
- ते सहज उपलब्ध नाहीत आणि त्यांचा वापर करणे कठीण आहे.
- ते ऊर्जेचा कमी घनता प्रदान करतात.
निष्कर्ष (Conclusion)
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा संसाधने हे भविष्यातील ऊर्जा गरजा पूर्ण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत.
ते पर्यावरणपूरक, नूतनीकरणक्षम आणि ऊर्जा सुरक्षा वाढवतात.
जसजशी तंत्रज्ञान विकसित होत आहे, तसतसे नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत अधिक किफायतशीर आणि विश्वासार्ह बनतील.
ऊर्जा स्त्रोताचा सर्वोत्तम प्रकार कोणता हे निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे कारण प्रत्येक प्रकाराचे स्वतःचे फायदे आणि तोटे आहेत.
तरीही, काही प्रकार इतरांपेक्षा अधिक लोकप्रिय आणि व्यापकपणे वापरले जातात.
भारतातल्या नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्रोतांच्या नवीन उपक्रमांबद्दल जाणून घेण्यासाठी IREDA इथे भेट द्या .
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत कोणते आहे (What is a renewable energy source)?
सौर ऊर्जा – सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा हा सर्वात भरपूर आणि स्वच्छ नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत आहे.
सौर पॅनेल घरांसाठी आणि व्यवसायांसाठी वीज निर्माण करण्यासाठी वापरले जाऊ शकतात आणि ते मोठ्या प्रमाणावर सौर ऊर्जा प्रकल्पांसाठीही वापरले जाऊ शकतात.
पवन ऊर्जा – हा एक स्वच्छ आणि नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत आहे जो मोठ्या प्रमाणावर वीज निर्माण करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो.
तथापि, पवनचक्कींसाठी मोठ्या जागेची आवश्यकता असते आणि त्या शांत क्षेत्रात स्थापित केल्या जाऊ नयेत.
पवन ऊर्जा देखील हवामानावर अवलंबून असते, म्हणून ते नेहमीच उपलब्ध नसते.
जलविद्युत ऊर्जा – हा एक विश्वासार्ह आणि नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत आहे जो मोठ्या प्रमाणावर वीज निर्माण करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो.
तथापि, जलविद्युत प्रकल्पांसाठी मोठ्या धरणांची आवश्यकता असते जी नैसर्गिक अधिवास आणि जलमार्गांवर नकारात्मक परिणाम करू शकतात.
जैव ऊर्जा – हा एक नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत आहे जो शेती आणि वन उत्पादनापासून मिळणाऱ्या कच्च्या मालाचा वापर करून तयार केला जाऊ शकतो.
तथापि, जैव ऊर्जा उत्पादन हवा आणि पाण्याचे प्रदूषण करू शकते.
भू-औष्णिक ऊर्जा – हा एक विश्वासार्ह आणि नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत आहे जो वीज आणि उष्णता निर्माण करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो.
तथापि, भू-औष्णिक ऊर्जा प्रकल्पांसाठी विशिष्ट भूवैज्ञानिक परिस्थिती आवश्यक असते.
निष्कर्ष
सर्वोत्तम ऊर्जा स्त्रोत निवडताना, अनेक घटकांचा विचार करणे आवश्यक आहे, जसे की उपलब्धता, पर्यावरणीय प्रभाव आणि खर्च.
सध्या, सौर ऊर्जा आणि पवन ऊर्जा हे सर्वात आश्वासक अक्षय ऊर्जा स्त्रोत मानले जातात.
तसेच, ऊर्जा स्त्रोताचा सर्वोत्तम प्रकार आपल्या गरजेवर अवलंबून आहे.
उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला घरासाठी वीज निर्माण करायची असेल, तर सौर पॅनेल हा एक चांगला पर्याय असू शकतो.
जर तुम्हाला मोठ्या प्रमाणावर वीज निर्माण करायची असेल, तर पवन ऊर्जा किंवा जलविद्युत ऊर्जा हा चांगला पर्याय असू शकतो.
जगातील सर्वात जास्त वापरला जाणारा ऊर्जा स्त्रोत कोणता आहे (What is the most used energy source in the world) ?
जगातील सर्वात जास्त वापरला जाणारा ऊर्जा स्त्रोत तेल आहे
तेल हा जीवाश्म इंधन आहे, जो लाखो वर्षांपूर्वी वनस्पती आणि प्राण्यांच्या अवशेषांपासून तयार झाला आहे.
तेल हे वाहतूक, उद्योग, शेती आणि घरांसाठी ऊर्जा पुरवठ्याचे प्रमुख स्त्रोत आहे.
2021 मध्ये, जगातील एकूण ऊर्जा वापरापैकी जवळपासून 37% तेलापासून आले होते.
हे वाहनांना, घरांना, व्यवसायांना आणि उद्योगांना वीज पुरवण्यासाठी वापरले जाते.
ते प्लास्टिक, औषधे आणि इतर औद्योगिक उत्पादनांच्या निर्मितीसाठी देखील वापरले जाते.
तेल हा एक मर्यादित संसाधन आहे आणि त्याचा वापर हवामान बदलास, प्रदूषण आणि पर्यावरणीय नुकसानास कारणीभूत ठरतो.
यामुळे अनेक देश नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांच्या विकासात गुंतवणूक करत आहेत, जसे की सूर्य, वारा, जलविद्युत आणि जैवऊर्जा.
तेल लोकप्रिय असण्याची काही कारणे आहेत –
- उच्च उर्जा घनता – तेल लहान आकारात मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा साठवू शकते, जे वाहतूकसाठी खूप सोयीस्कर आहे.
- वाहतुकीस सोपे – तेल पाईपलाइन किंवा टँकरद्वारे सहजतेने वाहतुकीसाठी तयार आहे.
- वैविध्यपूर्ण वापर – तेल हे वाहतूक, उष्णता, वीज आणि प्लास्टिक सारख्या विविध उत्पादनांसाठी वापरले जाऊ शकते.
तेलाच्या वापराचे दुष्परिणाम –
- हवामान बदल – जेव्हा तेल जळते, ते कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर हरितगृह वायू उत्सर्जित करतात, ज्यामुळे हवामानात बदल होतो.
- प्रदूषण – तेल जळणे हवा, पाणी आणि जमीन प्रदूषित करू शकते.
- जमीन वापर – तेल शोधणासाठी मोठ्या प्रमाणात जमिनीची आवश्यकता असते, ज्यामुळे निवासस्थानाचे नुकसान आणि जैवविविधतेच्या घटीवर परिणाम होऊ शकतो.
जगातील ऊर्जा वापरातील तेलाचे वर्चस्व कमी होत आहे, कारण लोक नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांकडे वळत आहेत जसे की सौर, पवन आणि जलविद्युत.
तथापि, तेल अजूनही जगातील सर्वात महत्त्वाचा ऊर्जा स्त्रोत आहे आणि येत्या काही वर्षांतही राहण्याची शक्यता आहे.
जगातील सर्वात मोठी तेल ऊर्जा कंपनी (The world’s largest oil and energy company)
जगातील सर्वात मोठी तेल ऊर्जा कंपनी हा किताब सौदी अरेबियाची सौदी अरामको आहे.
ही एक सरकारी मालकीची कंपनी असून, जगातील सर्वात मोठ्या ज्ञात तेल साठ्यावर नियंत्रण ठेवते.
याव्यतिरिक्त, सौदी अरामको जगातील सर्वात मोठी तेल उत्पादक आणि निर्यातदार सुद्धा आहे.
तेल आणि वायू शोध, उत्पादन, शुद्धीकरण, वितरण आणि विपणन यासह ऊर्जेच्या मूल्य साखळीच्या सर्व पैलूंमध्ये कंपनी गुंतलेली आहे.
1933 मध्ये स्थापन झाल्यापासून सौदी अरामको सौदी अरेबियाच्या अर्थव्यवस्थेचा एक प्रमुख आधारस्तंभ आहे.
सरकारसाठी महसूल उत्पन्नाचे प्रमुख स्त्रोत असलेली ही कंपनी, लाखो लोकांना रोजगार उपलब्ध करून देते.
जागतिक तेल किंमतीवर लक्षणीय परिणाम करण्याची क्षमता असलेल्या सौदी अरामकोची आंतरराष्ट्रीय ऊर्जा बाजारपेठेतील अत्यंत प्रबळ उपस्थिती आहे.
अलीकडील, नूतनीकरणीय ऊर्जाच्या दिशेने वाटचाल चालू ठेवण्यासाठी, सौदी अरामको आपल्या व्यवसायाचे विविधीकरण करण्यावर भर देत आहे.
सौर आणि पवन ऊर्जा यांसारख्या पर्यावरणपूरक प्रकल्पांमध्ये गुंतवणूक करण्यासोबतच, रासायनिक आणि पेट्रोकेमिकल्स यांसारख्या ऊर्जा-संबंधित अन्य क्षेत्रांमध्येही विस्तार करत आहे.
पर्यावरणीय नुकसानास आणि मानवी हक्क उल्लंघनांमध्ये सहभागी असल्याच्या आरोपांमुळे सौदी अरामको वादग्रस्त आहे.
तरीही, जागतिक अर्थव्यवस्थेचा एक महत्त्वाचा घटक असलेली ही कंपनी येत्या अनेक वर्षांसाठी ऊर्जा बाजारपेठेवर लक्षणीय प्रभाव टाकणे सुरू ठेवण्याची शक्यता आहे.
इतर प्रमुख ऊर्जा स्त्रोत –
कोळसा – जगभरातील ऊर्जा वापराच्या सुमारे 27% वापर आहे कोळसा आहे .
कोळसा हे एक जीवाश्म इंधन आहे जे पृथ्वीच्या कवचातून खनन केले जाते.
हे वीज निर्माण करण्यासाठी आणि पोलाद आणि सिमेंटसारख्या औद्योगिक उत्पादनांच्या निर्मितीसाठी वापरले जाते.
नैसर्गिक वायू – जगभरातील ऊर्जा वापराच्या सुमारे 24% वापर नैसर्गिक वायू ने केला होता.
नैसर्गिक वायू हे एक जीवाश्म इंधन आहे जे तेल आणि कोळसाच्या खनिजांबरोबरच पृथ्वीच्या कवचातून आढळते.
हे वीज निर्माण करण्यासाठी, घरांना गरम करण्यासाठी आणि वाहनांना वीज पुरवण्यासाठी वापरले जाते.
अणुऊर्जा – जगभरातील ऊर्जा वापराच्या सुमारे 4% वापर अणुऊर्जा वापराने केला होता.
अणुऊर्जा अणुऊर्जा संयंत्रांमध्ये रेडिओएक्टिव्ह पदार्थांच्या विखंडनातून तयार होते. हे वीज निर्माण करण्यासाठी वापरले जाते.
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा – जगभरातील ऊर्जा वापराच्या सुमारे 14% वापर नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांच्या वापराने केला होता.
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत असे आहेत जे नैसर्गिकरित्या पुनर्भरण केले जातात, जसे की सूर्य, वारा, जलविद्युत आणि जैवऊर्जा.
हे वीज निर्माण करण्यासाठी, घरांना गरम करण्यासाठी आणि वाहनांना वीज पुरवण्यासाठी वापरले जाऊ शकतात.
जगभरातील ऊर्जा वापर बदलत आहे.
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांचा वापर वाढत आहे आणि जीवाश्म इंधनांचा वापर कमी होत आहे.
हा बदल हवामान बदलास आणि प्रदूषणाला कमी करण्यास मदत करू शकतो.
सध्याच्या बाजारपेठेत सर्वात आर्थिक (कमी खर्चाचे) ऊर्जा स्त्रोत निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे कारण खर्च अनेक घटकांवर अवलंबून असतो, जसे की स्थान, तंत्रज्ञान, वापराचे प्रमाण आणि प्रारंभिक गुंतवणूक.
तरीही, काही ऊर्जा स्त्रोत इतरांपेक्षा अधिक किफायतशीर मानले जातात.
सर्वात किफायतशीर ऊर्जा स्त्रोतांच्या काही उदाहरणे (Some examples of the most economical energy sources are)-
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत –
सौर ऊर्जा – प्रारंभिक गुंतवणूक खर्च थोडी जास्त असली तरीही, सौर पॅनेल दीर्घकाळ टिकतात आणि वीज बिलांवर बचत करू शकतात.
सूर्यप्रकाश मोफत आहे, म्हणून सौर ऊर्जा चालवण्यासाठी चालू खर्च कमी आहेत.
पवन ऊर्जा – मोठ्या प्रमाणावर पवन ऊर्जा संस्थापना कमी किफायतशीर असू शकतात, परंतु घरांसाठी छोट्या पवन टर्बाइन देखील तुलनेने किफायतशीर असू शकतात.
जलविद्युत ऊर्जा – मोठ्या जलविद्युत धरणांची प्रारंभिक गुंतवणूक खर्च खूप जास्त असू शकते, परंतु ते चालवण्यासाठी खर्च कमी आहेत आणि दीर्घकाळ टिकतात.
जलविद्युत ऊर्जा विश्वासार्ह आणि नूतनीकरणक्षम आहे.
इतर ऊर्जा स्त्रोतांच्या तुलनेत नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत किफायतशीर असण्याची काही कारणे (Some of the reasons why renewable energy sources are cost effective compared to other energy sources are) –
कमी खर्च – नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत चालवण्यासाठी नैसर्गिक संसाधने, जसे की सूर्यप्रकाश, वारा आणि पाणी वापरतात, जे मोफत आहेत.
जीवाश्म इंधनांच्या किमतीत सतत वाढ होत आहे, म्हणून त्यांच्यावर चालन करणे महाग होऊ शकते.
सरकारी सहाय्य – अनेक सरकारांनी नूतनीकरणक्षम ऊर्जा वापरास प्रोत्साहित करण्यासाठी कर सवलत आणि अनुदान देऊ करतात.
हे नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत अधिक किफायतशीर बनवू शकते.
दीर्घकालीन बचत – नूतनीकरणक्षम ऊर्जा तंत्रज्ञान दीर्घकाळ टिकते आणि वीज बिलांवर दीर्घकालीन बचत करू शकते.
निष्कर्ष –
नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोत सर्वात किफायतशीर ऊर्जा स्त्रोत असू शकतात, परंतु खर्च अनेक घटकांवर अवलंबून असतो.
तुमच्या विशिष्ट परिस्थितीनुसार सर्वात किफायतशीर ऊर्जा स्त्रोत निश्चित करण्यासाठी, विविध पर्यायांचे संशोधन करणे आणि तुलना करणे महत्त्वाचे आहे.
हे लक्षात ठेवा की तंत्रज्ञान सतत विकसित होत आहे आणि भविष्यात इतर ऊर्जा स्त्रोत अधिक किफायतशीर बनू शकतात.
आपल्याला पर्यायी वीज पुरवठा रूपांतरण माहिती का आवश्यक आहे (Why do you need alternative power supply conversion information)?
आधुनिक जगात, पर्यायी वीज पुरवठा रूपांतरण माहिती अत्यंत महत्त्वाची आहे कारण ते अनेक महत्त्वपूर्ण फायदे देते.
वीज उपलब्धतेची खात्री करण्यासाठी – पारंपारिक वीज पुरवठ्यावर पूर्णपणे अवलंबून राहणे धोक्याचे असू शकते.
गळती, वादळ आणि इतर समस्यामुळे वीज कट होऊ शकतात.
पर्यायी वीज पुरवठा प्रणाली आपल्याला या कटांपासून बचू शकते आणि वीज उपलब्धता सुनिश्चित करू शकते.
पर्यावरण संरक्षणासाठी – जीवाश्म इंधनांच्या वापरावर आधारित पारंपारिक वीज निर्मिती हवामान बदलास आणि प्रदूषण वाढवते.
पर्यायी वीज पुरवठा स्त्रोत, जसे की सौर ऊर्जा आणि पवन ऊर्जा, पर्यावरणपूरक आहेत आणि पर्यावरणीय हानी कमी करतात.
खर्च कमी करण्यासाठी – दीर्घकालीन, पर्यायी वीज पुरवठा प्रणाली आपल्या वीज बिलांवर बचत करू शकते.
उदाहरणार्थ, सौर पॅनेल प्रारंभिक गुंतवणूक खर्चिक असू शकतात, परंतु ते दीर्घकाळ टिकतात आणि वीज बिलांवर मोठी बचत करू शकतात.
ऊर्जा स्वातंत्र्य वाढवण्यासाठी – पारंपारिक वीज पुरवठ्यावर अवलंबून राहणे म्हणजेच आपल्याला सार्वजनिक ग्रीड आणि इंधन कंपन्यांवर अवलंबून राहावे लागते.
पर्यायी वीज पुरवठा प्रणाली आपल्याला स्वतःची वीज निर्मित करण्याची आणि ऊर्जा स्वातंत्र्य वाढवण्याची परवानगी देतात.
पर्यायी वीज पुरवठा रूपांतरण माहिती काय समाविष्ट करते?
विविध पर्यायी वीज पुरवठा स्त्रोत – सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा, जलविद्युत ऊर्जा, जैवऊर्जा, भू-औष्णिक ऊर्जा आणि इतर पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांची माहिती.
रूपांतरण तंत्रज्ञान – पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांपासून वीज कशी रूपांतरीत केली जाते हे समजून घेणे.
प्रणाली स्थापना आणि देखभाल – पर्यायी वीज पुरवठा प्रणाली कशी स्थापित करावी आणि त्यांची देखभाल कशी करावी याबद्दल मार्गदर्शन.
खर्च आणि बचत – पर्यायी वीज पुरवठा प्रणालीच्या प्रारंभिक आणि चालू खर्चाबद्दल तसेच दीर्घकालीन बचतीबद्दल माहिती.
सरकारी धोरणे आणि सबसिडी – नूतनीकरणक्षम ऊर्जा वापराला प्रोत्साहित करण्यासाठी सरकार घेणारी धोरणे आणि देणारी सबसिडी यांची माहिती.
निष्कर्ष –
पर्यायी वीज पुरवठा रूपांतरण माहिती हे 21 व्या शतकातील जगात अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
ही माहिती आपल्याला पर्यावरण संरक्षण करण्यास, खर्च कमी करण्यास आणि ऊर्जा स्वातंत्र्य वाढवण्यास मदत करू शकते.
जर तुम्हाला पर्यायी वीज पुरवठा प्रणाली स्थापित करण्याचा विचार करत असाल तर, माहिती मिळवणे आणि तुमच्या गरजेनुसार सर्वोत्तम पर्याय निवडणे महत्त्वाचे आहे.
युनायटेड स्टेट्समध्ये पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांचा विकास करण्याला काय कारणे आहेत (What are the reasons for developing alternative energy sources in the United States)
युनायटेड स्टेट्समध्ये पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांचा विकास करण्याला अनेक कारण आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख कारण खालीलप्रमाणे आहेत –
1. वाढते इंधन खर्च आणि पुरवठ्याची चिंता – जीवाश्म इंधनांचे (कोळसा, तेल, वायू) किमती गेल्या काही दशकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढल्या आहेत आणि त्यांचा पुरवठा मर्यादित आहे.
पर्यायी ऊर्जा स्त्रोत स्वस्त आणि अधिक टिकाऊ पर्याय म्हणून उदयासाला आले आहेत.
2. पर्यावरणाची चिंता – जीवाश्म इंधन जळवून वायूगृह प्रभाव वाढवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन होते.
पर्यायी ऊर्जा स्त्रोत पर्यावरणास चांगले आहेत कारण ते कमी किंवा शून्य हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन करतात.
3. ऊर्जा स्वातंत्र्याची इच्छा – युनायटेड स्टेट्स इतर देशांवर इंधनासाठी अवलंबून राहणे कमी करू इच्छित आहे.
पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांचा विकास त्यांना इंधन आयातीवरील त्यांचे अवलंबित्व कमी करण्यास आणि अधिक ऊर्जा स्वतंत्र बनण्यास मदत करू शकेल.
4. तंत्रज्ञानातील प्रगती – पर्यायी ऊर्जा तंत्रज्ञानात गेल्या काही दशकांमध्ये मोठी प्रगती झाली आहे.
सोलर पॅनेल, विंड टर्बाइन आणि बॅटरी टेक्नॉलॉजी अधिक कार्यक्षम आणि परवडण्यासारखे झाली आहेत, ज्यामुळे पर्यायी ऊर्जा अधिक आकर्षक पर्याय बनली आहे.
5. सरकारी धोरणे – युनायटेड स्टेट्स सरकार पर्यायी ऊर्जा वापरण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी विविध धोरणे राबवित आहे.
यामध्ये कर सवलत, अनुदान आणि नियामक मानके यांचा समावेश आहे.
या सर्व कारणांमुळे युनायटेड स्टेट्समध्ये पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांचा विकास वेगाने होत आहे.
सध्या, अमेरिकेतील ऊर्जा वापराचा सुमारे 20% पेक्षा जास्त भाग पर्यायी ऊर्जेवरून येतो आणि हा आकडा येत्या काही वर्षांत वाढण्याची अपेक्षा आहे.
पर्यायी ऊर्जा तंत्रज्ञान विकास –
नूतनीकरण – पर्यायी ऊर्जा तंत्रज्ञानात सतत सुधारण होत आहेत, ज्यामुळे त्यांची कार्यक्षमता आणि किफायत वाढत आहे. यामुळे, पर्यायी ऊर्जा स्रोत अधिक आकर्षक बनत आहेत.
संशोधन आणि विकास – युनायटेड स्टेट्स सरकार आणि खाजगी क्षेत्र पर्यायी ऊर्जा तंत्रज्ञानावर मोठ्या प्रमाणात संशोधन आणि विकास करत आहेत.
यामुळे भविष्यात नवीन आणि अधिक कार्यक्षम पर्यायी ऊर्जा स्रोत विकसित होण्याची शक्यता आहे.
सारांश
अनेक घटकांमुळे युनायटेड स्टेट्स पर्यायी ऊर्जा स्रोतांचा विकास करत आहे.
पर्यावरणीय चिंता, आर्थिक फायदे, धोरण आणि नियमावली, आणि तंत्रज्ञान विकास यांचा यात समावेश आहे.
कोणता ऊर्जा स्रोत सूर्यापासून उद्भवत नाही (Which energy source does not originate from the sun) ?
पृथ्वीवरील बहुतेक उर्जास्त्रोत सूर्यापासूनच येतात, हे खरं.
पण काही अपवाद आहेत, मराठीमध्ये अशा उर्जास्त्रोतांना “सूर्यबाह्य उर्जा” म्हणू शकता.
ह्यापैकी काही खालीलप्रमाणे –
भूगर्भ उर्जा – पृथ्वीच्या आतल्या गरम थरापासून मिळणारी ही उर्जा. गरम पाताळ आणि हॉट स्प्रिंग्ज ही याची उदाहरणे आहेत.
रेडिओधर्मी उर्जा – अस्थिर रेडिओधर्मी पदार्थांच्या विघटनातून मिळणारी ही उर्जा. विजेसाठी वापरल्या जाणाऱ्या अणुऊर्जा याचा सर्वात मोठा स्त्रोत आहे.
ज्वारीय उर्जा – समुद्राच्या पाण्याच्या पातळीत होणारे चढ-उतार यांच्यातून मिळणारी उर्जा.
तापमान फरक उर्जा – पृथ्वीच्या विविध भागांमधील हवेच्या तापमान फरकाचा वापर करून मिळणारी उर्जा. आइसलँड सारख्या देशांमध्ये या ऊर्जेचा वापर केला जातो.
अशाचप्रमाणे इतर काही सूर्यबाह्य उर्जास्त्रोत आहेत, जसे की पवन उर्जा आणि जलविद्युत ऊर्जा.
पण हे जरी थेट सूर्यापासून न येत असले तरी, सूर्याची गुरुत्वाकर्षण शक्ती समुद्राच्या लाटांना आणि वाऱ्यांना कारणीभूत ठरते, त्यामुळे या अप्रत्यक्षपणे सूर्यावरच अवलंबून असतात.
प्राथमिक आणि दुय्यम ऊर्जा स्रोत कोणते (What are primary and secondary sources of energy)?
ऊर्जा आपल्या जीवनाचा अविभाज्य घटक आहे.
आपल्या रोजच्या जीवनात वापरण्यात येणारी बहुतेक गोष्टी ऊर्जेवरच अवलंबून असतात.
ऊर्जा अनेक स्त्रोतांकडून मिळते, ज्यांना प्राथमिक आणि दुय्यम ऊर्जा स्रोत असे वर्गीकरण केले जाते.
प्राथमिक ऊर्जा स्रोत हे नैसर्गिकरित्या उपलब्ध असलेले स्रोत आहेत, जे थेट वापरले जाऊ शकत नाहीत.
त्यांना इतर स्वरूपात ऊर्जा रुपांतरित करण्याची गरज आहे.
प्राथमिक ऊर्जा स्रोतांची उदाहरणे –
ज्वलनशील इंधन – कोळसा, तेल, नैसर्गिक वायू हे खनिज इंधन ज्वलन करून ऊर्जा निर्माण करतात.
वीज निर्मिती, वाहन चालन, उद्योगधंद्यांसाठी ही इंधने वापरली जातात.
नूतनीकरणीय ऊर्जा स्रोत – सूर्यप्रकाश, वारा, पाणी, भूउष्णता हे स्रोत नूतनीकरणीय आहेत.
हे स्रोत नैसर्गिकरित्या पुनर्निर्मित होतात आणि पर्यावरणास हानिकारक नाहीत.
सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा, जलविद्युत, भूउष्ण ऊर्जा यासारख्या तंत्रज्ञानाद्वारे या ऊर्जेचा वापर केला जातो.
अणुऊर्जा – अणुभट्टीमध्ये अणुविखंडन प्रक्रियेद्वारे मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा निर्माण होते.
वीज निर्मितीसाठी अणुऊर्जा वापरली जाते.
दुय्यम ऊर्जा स्रोत हे प्राथमिक ऊर्जा स्रोतांकडून रुपांतरित केलेले ऊर्जा स्रोत आहेत. ते थेट वापरता येतात.
दुय्यम ऊर्जा स्रोतांची उदाहरणे –
वीज – प्राथमिक ऊर्जा स्रोतांचा वापर करून वीज निर्मिती केली जाते. ही वीज घरांमध्ये, कारखान्यांमध्ये, वाहनांमध्ये वापरली जाते.
पेट्रोल, डिझेल – कच्च्या तेलापासून प्रक्रिया करून पेट्रोल, डिझेल हे इंधन मिळतात. ही इंधने वाहनांमध्ये वापरली जातात.
हाइड्रोजन – पाण्याच्या विद्युतविघटनाद्वारे हायड्रोजन गॅस मिळते. ही गॅस वाहनांमध्ये, उद्योगधंद्यांमध्ये वापरली जाऊ शकते.
वरील उदाहरणे प्राथमिक आणि दुय्यम ऊर्जा स्रोतांचे काही प्रकार आहेत.
ऊर्जेचा वापर करताना पर्यावरणाचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे.
नूतनीकरणीय ऊर्जा स्रोतांचा वापर वाढवून आपण पर्यावरणाचे रक्षण करू शकतो.
ऊर्जेचे तीन मुख्य स्त्रोत कोणते आहेत (What are the three main sources of energy)?
ऊर्जेचे तीन मुख्य स्त्रोत आहेत –
जीवाश्म इंधन – जीवाश्म इंधन हे लाखो वर्षांपूर्वी सजीवांच्या अवशेषांपासून बनलेले इंधन आहे.
कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू हे जीवाश्म इंधनाचे काही उदाहरणे आहेत.
जीवाश्म इंधन हे ऊर्जेचा एक गैर-नूतनीकरणीय स्त्रोत आहे, याचा अर्थ ते एकदा वापरल्यानंतर ते पुन्हा भरले जाऊ शकत नाही.
जीवाश्म इंधन जाळल्याने प्रदूषण आणि हवामान बदल होऊ शकतो.
अणुऊर्जा – अणुऊर्जा ही अणुभट्टीत अणुंचे विभाजन किंवा संलयन करून निर्माण होणारी ऊर्जा आहे.
अणुऊर्जा हा ऊर्जेचा एक नूतनीकरणीय स्त्रोत आहे, परंतु अणुऊर्जा प्रकल्पांशी संबंधित धोके आणि अणु कचरा हाताळण्याचा प्रश्न आहे.
नूतनीकरणीय ऊर्जा – नूतनीकरणीय ऊर्जा ही अशी ऊर्जा आहे जी नैसर्गिक प्रक्रियांमध्ये सतत भरली जाते.
नूतनीकरणीय ऊर्जेच्या काही उदाहरणांमध्ये हे समाविष्ट आहे –
सौर ऊर्जा – सूर्य हा ऊर्जेचा नैसर्गिक आणि नूतनीकरणीय स्त्रोत आहे.
सूर्यप्रकाश ऊर्जा वापरून वीज, उष्णता आणि इंधन तयार करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते.
पवन ऊर्जा: पवन ऊर्जा ही वाऱ्याच्या हालचालीपासून मिळवली जाते.
वीज निर्माण करण्यासाठी पवनचक्की वापरली जाऊ शकते.
जल ऊर्जा – जल ऊर्जा ही पाण्याच्या हालचालीपासून मिळवली जाते. वीज निर्माण करण्यासाठी धरणे आणि जलविद्युत प्रकल्प वापरले जाऊ शकतात.
जैव ऊर्जा – जैव ऊर्जा ही वनस्पती आणि प्राण्यांपासून मिळवली जाते.
वीज, उष्णता आणि इंधन तयार करण्यासाठी जैवभार वापरला जाऊ शकतो.
आपण आपल्या घरे, व्यवसाय आणि वाहतूक प्रणालींना ऊर्जा देण्यासाठी ऊर्जेचा वापर करतो.
ऊर्जा वापरण्याचे अनेक मार्ग आहेत आणि ऊर्जेचा सर्वात चांगला स्त्रोत आपल्या विशिष्ट गरजेवर अवलंबून असेल.
पर्यावरणावर आपल्या ऊर्जा निवडीचा लक्षणीय परिणाम होऊ शकतो.
जीवाश्म इंधन जाळल्याने प्रदूषण आणि हवामान बदल होऊ शकतो.
नूतनीकरणीय ऊर्जा स्त्रोतांचा वापर करून आपण पर्यावरणावर होणारा आपला प्रभाव कमी करू शकतो.
ऊर्जा हा एक महत्त्वाचा संसाधन आहे आणि तो शहाणपणाने वापरणे महत्त्वाचे आहे.
ऊर्जेची कार्यक्षमता सुधारून आणि नूतनीकरणीय ऊर्जा स्त्रोतांचा वापर करून, आपण पर्यावरणाचे रक्षण करू शकतो आणि आपल्यासाठी आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी अधिक शाश्वत भविष्य निर्माण करू शकतो.