कीबोर्ड ची माहिती (Keyboard information)
आजच्या डिजिटल युगात आपण स्मार्टफोनपासून लॅपटॉपपर्यंत विविध उपकरणांचा वापर करतो. स्पर्शस्क्रीन (Touchscreen) आणि वाक्‌प्रणाली (Voice Recognition) असूनही, संगणकाशी संवाद साधण्यासाठी सर्वात महत्वाचे साधन म्हणजे कीबोर्ड (Keyboard) आहे.
चला तर या सर्वोपयोगी साधनाबद्दल अधिक जाणून घेऊया.
कीबोर्ड म्हणजे काय? (What is a keyboard)?
कीबोर्ड हे अनेक बटन्स (Buttons) असलेले एक साधन आहे. या बटन्सवर अक्षरे , संख्या, चिन्हे आणि इतर विशेष फंक्शन लिहिलेली असतात. आपण जेव्हा या बटन्सवर दाबतो, तेव्हा संगणक त्या इनपुट (Input) ओळखून त्यानुसार प्रतिसाद देतो. म्हणजे आपल्याला हवे ते मजकूर संगणकावर टाइप करता येतो.
कीबोर्डचा इतिहास (History of Keyboards)
संगणकांच्या आगमनाआधी टाइपरायटर (Typewriter)चा वापर केला जायचा. क्रिस्टोफर लॅथम शोल (Kristofer Latham Sholes) या अमेरिकन शोधकाने जगातील पहिला टाइपरायटर बनवला. त्यालाच ‘क्वीर्टी कीबोर्डचा (QWERTY Keyboard) जनक’ असेही म्हणतात.
क्वीर्टी ही आज आपण वापरत असलेल्या कीबोर्डच्या अक्षरांची विशिष्ट रचना आहे. टाइपरायटर्समधून प्रेरणा घेऊन संगणकांसाठी कीबोर्ड विकसित करण्यात आले.
कीबोर्डची रचना ( Keyboard layout)
आजकालच्या संगणक कीबोर्डमध्ये साधारणपणे 108 पेक्षा जास्त किल्ल्या (Keys) असतात. या किल्ल्यांचे खालील प्रमुख विभाग पडतात –
अक्षर किल्ल्या (Alphabetic Keys) – A ते Z पर्यंतची 26 अक्षरे या किल्ल्यांवर असतात.
संख्यात्मक किल्ल्या (Numeric Keys) – 0 ते9 या संख्या या किल्ल्यांवर असतात. या किल्ल्यांचा वापर गणितासाठी आणि वेगवेगळ्या चिन्हे (Symbols) टायप करण्यासाठी करता येतो (काही कीबोर्डवर स्वतंत्र संख्यात्मक पाट (Numeric Pad) असतो).
क्रियात्मक किल्ल्या (Function Keys) – F1 ते F12 पर्यंतच्या किल्ल्यांचा समावेश यात होतो. या किल्ल्यांचे कार्य वेगवेगळ्या सॉफ्टवेअरनुसार बदलत असते. परंतु सामान्यतः पानाचे स्वरूपन (Formatting) आणि विशेष आदेश (Commands) देण्यासाठी यांचा वापर केला जातो.
स्पेशल किल्ल्या (Special Keys) – Enter, Shift, Ctrl, Alt, Tab, Caps Lock, Backspace, Delete, Home, End, Insert इत्यादी किल्ल्या या विभागात येतात. या किल्ल्यांचा वापर टेक्स्ट एडिटिंग, कर्सर (Cursor) नियंत्रण आणि ibace कार्यक्षमता (Basic functionalities) करण्यासाठी केला जातो.
दिशा किल्ल्या (Arrow Keys) – वर, खाली, डावे आणि उजवे असे चार किल्ल्या यात असतात. यांचा वापर दस्तावेजांमध्ये आणि वेब पानांमध्ये कर्सर (Cursor) हलविण्यासाठी केला जातो.
इतर किल्ल्या (Other Keys) – Windows, Menu, Print Screen, Scroll Lock, Pause/Break इत्यादी किल्ल्या काही कीबोर्डवर असतात. यांचा वापर विशिष्ट कार्ये करण्यासाठी केला जातो.
कीबोर्डचे प्रकार (Types of Keyboard)
आजकाल विविध प्रकारची कीबोर्ड उपलब्ध आहेत. त्यातील काही मुख्य प्रकार –
कीबोर्ड हे संगणकाचा एक महत्वाचा भाग आहे. अक्षरे, संख्या आणि चिन्हे टाईप करण्यासाठी आणि संगणकाला सूचना देण्यासाठी याचा वापर केला जातो.
कीबोर्डचे अनेक प्रकार आहेत, प्रत्येकाची वैशिष्ट्ये आणि फायदे वेगवेगळे आहेत.
1) QWERTY कीबोर्ड – हे सर्वात सामान्य प्रकारचे कीबोर्ड आहे. त्याची रचना टाइपरायटरवरून विकसित झाली आहे आणि त्याचे नाव पहिल्या सहा अक्षरांवरून पडले आहे (QWERTY).
2) Dvorak कीबोर्ड – हे कीबोर्ड QWERTY पेक्षा अधिक कार्यक्षम असल्याचे मानले जाते. यात अक्षरांची रचना वेगळी आहे, ज्यामुळे टाइपिंग करताना बोटांना कमी हालचाल करावी लागते.
3) Colemak कीबोर्ड – हे Dvorak सारखेच आहे, परंतु काही किल्ल्यांमध्ये बदल आहेत. टाइपिंगची गती आणि अचूकता वाढवण्यासाठी हे डिझाइन केले आहे.
4) Ergonomic Keyboards – हे कीबोर्ड हातांचे आणि मनगटीचे ताण कमी करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. यात अनेकदा विभाजित रचना (split design) आणि विविध प्रकारचे किल्ले असतात.
5) Gaming Keyboards – हे कीबोर्ड गेमर्ससाठी डिझाइन केलेले आहेत. त्यात अतिरिक्त कीज आणि कार्ये असतात जी गेमिंगमध्ये उपयोगी ठरतात. यात RGB प्रकाश व्यवस्था देखील असू शकते.
6) Virtual Keyboards – हे कीबोर्ड स्पर्शस्क्रीन उपकरणांवर दिसतात. टाइप करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या बोटांचा वापर स्क्रीनवर टॅप करून करता.
7) Membrane Keyboards – हे सर्वात सामान्य प्रकारचे कीबोर्ड आहेत. यात प्रत्येक किल्लीखाली एक पातळ झिल्ली (membrane) असते जी टाइपिंग करताना सिग्नल पाठवते.
8) Mechanical Keyboards – हे कीबोर्ड प्रत्येक किल्लीसाठी स्वतंत्र स्विच (switch) वापरतात. यामुळे टाइपिंग करताना अधिक स्पर्श आणि प्रतिसाद मिळतो.
9) Programmable Keyboards – या कीबोर्डमध्ये तुम्ही विशिष्ट कार्ये आणि मॅक्रो (macros) साठी किल्ल्यांचे प्रोग्रामिंग करू शकता.
10) Wireless Keyboards – हे कीबोर्ड रेडिओ फ्रीक्वेंसी (RF) किंवा ब्लूटूथ (Bluetooth) द्वारे संगणकाशी कनेक्ट होतात. तुम्हाला तारांपासून मुक्तता देतात.
कीबोर्ड निवडताना काय विचारात घ्यावे (Things to Consider When Choosing a Keyboard)
- तुमचा वापर – तुम्ही कीबोर्डचा कशासाठी वापर करता? टाइपिंग, गेमिंग, प्रोग्रामिंग इत्यादी? तुम्ही कीबोर्डचा वापर काय करणार याचा विचार करा. तुम्ही लेखक असाल तर तुम्हाला ergonomic keyboard हवे असेल. तुम्ही गेमर असाल तर तुम्हाला gaming keyboard हवे असेल.
- तुमचे बजेट – कीबोर्डची किंमत त्याच्या प्रकारावर आणि वैशिष्ट्यांवर अवलंबून असते.
- कीबोर्डचा प्रकार – तुम्हाला कोणत्या प्रकारचे कीबोर्ड हवे आहे? QWERTY, Dvorak, Ergonomic, Gaming इत्यादी?
- कीबोर्डची रचना – तुम्हाला पूर्ण आकाराचे कीबोर्ड हवे आहे की कॉम्पॅक्ट कीबोर्ड?
- कीबोर्डची वैशिष्ट्ये – तुम्हाला प्रोग्रामेबल किल्ल्या, मॅक्रो, RGB प्रकाशयोजना इत्यादी वैशिष्ट्ये हवी आहेत का?
टाइपिंग सुधारण्यासाठी टिपा (Tips to Improve Typing)
- योग्य कीबोर्ड निवडा.
- योग्य टाइपिंग पद्धत शिकून घ्या.
- नियमित सराव करा.
- टाइपिंग ट्यूटोरियल आणि सॉफ्टवेअरचा वापर करा.
मराठी टाइपिंगसाठी कीबोर्ड (Keyboard for Marathi Typing)
मराठी भाषेत टाइपिंगसाठी अनेक कीबोर्ड लेआउट उपलब्ध आहेत. तुम्हाला काय सोयीस्कर वाटेल ते तुम्ही निवडू शकता.
‘Inscript‘ आणि ‘Phonetic’ हे दोन लोकप्रिय लेआउट आहेत.
YouTube वरून पैसे कसे कमवायचे? 5 सोपे मार्ग/ How to make money from YouTube? 5 easy ways
ग्राफिक डिझाइनिंग संपूर्ण माहिती मराठी: कोर्स, फी, करिअर/Graphic Designing: Courses, fees, career
कीबोर्डची काळजी (Keyboard Care)
- कीबोर्ड स्वच्छ ठेवा – धूळ आणि घाण टाळण्यासाठी नियमितपणे कीबोर्ड स्वच्छ करा.
- खाद्यपदार्थ आणि पेयं टाळा – कीबोर्डवर खाद्यपदार्थ आणि पेयं टाकणे टाळा.
- पाण्यापासून दूर ठेवा – कीबोर्ड पाण्यापासून दूर ठेवा.
- अतिरिक्त भार टाळा – कीबोर्डवर जास्त भार टाकणे टाळा.